بیماری کبد چرب غیر الکلی زمانی اتفاق می افتد که چربی اضافی در کبد وجود داشته باشد، در ابتدا، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد، اما می تواند منجر به آسیب مداوم کبد و مشکلات جدی تر شود.
اگر چربی بیش از 5 تا 10 درصد وزن کبد را تشکیل دهد، پزشکان ممکن است بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) را تشخیص دهند، این بیماری اغلب همراه با چاقی ، فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا ایجاد می شود.
فرد مبتلا به NAFLD ممکن است به استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)، نوعی التهاب، ادامه دهد، این میتواند باعث ایجاد سیروز که زخم و اختلال در عملکرد کبد است، شود.
چربی می تواند به دلایل مختلفی از جمله در دوران بارداری در کبد انباشته شود و سیروز می تواند ناشی از مصرف زیاد الکل باشد، اما NAFLD و NASH در نتیجه این امر ایجاد نمی شوند، در زیر، NAFLD و همچنین برخی درمان های آن را به طور مفصل بررسی می کنیم.
علائم و مراحل کبد چرب غیر الکلی
کبد سموم را از بدن دفع می کند و اگر به درستی کار نکند، ممکن است مشکلات مختلفی ایجاد شود. اگر بدن خیلی زیاد چربی تولید کند یا چربی را به درستی متابولیزه نکند، می تواند در کبد انباشته شود، که این اغلب به عنوان داشتن “کبد چرب” شناخته می شود. اگر چربی به تجمع خود ادامه دهد، ممکن است التهاب ایجاد شود که در نهایت می تواند منجر به سیروز و نارسایی کبد شود.
NAFLD یا کبد چرب
اگر بیش از 5 تا 10 درصد وزن کبد چربی باشد ، پزشک ممکن است کبد چرب یا NAFLD را تشخیص دهد، این شرایط سالم نیست، اما لزوماً علائمی ایجاد نمی کند یا تأثیر شدیدی در این مرحله ندارد، برای اکثر افراد، این وضعیت بیشتر پیشرفت نمی کند و بسیاری از افراد مبتلا به کبد چرب نمی دانند که به آن مبتلا هستند، آن ها ممکن است در طول آزمایشات معمول متوجه وضعیت دیگری شوند.
NASH چیست؟
اگر تجمع چربی ادامه پیدا کند، التهاب می تواند در کبد ایجاد شود که منجر به NASH می شود، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- خارش
- تورم شکم
- زرد شدن پوست و چشم ها که به نام یرقان شناخته می شود
- کبودی و خونریزی آسان
- رگهای عنکبوتی مانند زیر پوست قابل مشاهده است
- گفتار نامفهوم و سردرگمی
- تغییرات رفتاری
سیروز و نارسایی کبد
10تا 25٪ از افراد مبتلا به NASH دچار اسکار می شوند که به عنوان سیروز و نارسایی کبد شناخته می شود. علائم سیروز عبارتند از :
- خستگی و ضعف
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال
- لکه های قرمز روی کف دست ها
- رگهای عنکبوت مانند زیر پوست بالای کمر
- مدفوع رنگ پریده یا تیره و قیری رنگ
- ادرار تیره
- خارش
- زردی
- تورم و درد شکم، به دلیل تجمع مایعات
- تورم مچ پا، پا و ساق پا
- خونریزی و کبودی آسان
- تغییر در قاعدگی
- سینه های بزرگ در مردان
- تورم کیسه بیضه
- از دست دادن میل جنسی
- گیجی، مشکل در تمرکز، از دست دادن حافظه و توهم
- تغییرات شخصیتی
در موارد شدید، ممکن است فرد نیاز به پیوند کبد داشته باشد.
درمان و رژیم غذایی
هیچ درمان دارویی برای کبد چرب وجود ندارد، اما استراتژی های مختلف می تواند خطر ابتلا به مشکلات کبدی را کاهش دهد و ممکن است آسیب هایی که از قبل وجود داشته است معکوس شود. نکات زیر توصیه می شود:
- کاهش وزن، در صورت لزوم
- خوردن مقدار زیادی غلات کامل و میوه ها و سبزیجات تازه
- انتخاب روغن های سالم مانند زیتون، سویا، گلرنگ یا سایر روغن های گیاهی
- محدود کردن مصرف گوشت قرمز و چربی های اشباع شده
- اجتناب از غذاهای حاوی نمک اضافه
- محدود کردن مصرف شکر، از جمله نوشابه و آبمیوه های شیرین
- حداقل 30 دقیقه در روز در بیشتر روزهای هفته ورزش کنید
- اجتناب از الکل
راه های دیگر برای کمک به محافظت از کبد عبارتند از:
- در هنگام مصرف داروها از دستورات پزشک پیروی کنید
- قبل از استفاده از ویتامین ها، مکمل ها یا داروهای گیاهی به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
- تزریق واکسن هپاتیت A و B
مطالعه ای در 2019 بررسی هایی برای اینکه آیا تغییرات رژیم غذایی می تواند برای افراد مبتلا به NAFLD مفید باشد، انجام داد و دریافت که مصرف فیبر پری بیوتیک، موجود در تره فرنگی، مارچوبه و سایر غذاهای گیاهی و ماست غنی شده با پروبیوتیک برای کمک به مدیریت دریافت کالری و تقویت سلامت میکروبیوتای روده مفید و موثر است، آن ها همچنین توصیه می کنند که پروتئین گیاهی را به جای پروتئین حیوانی انتخاب کنید.
دانشمندان به دنبال این هستند که آیا ویتامین E ممکن است کمک کند یا خیر ، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. یک رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی ممکن است خطر ابتلا به بیماری های مختلف از جمله چاقی، دیابت و بیماری های قلبی عروقی را که اغلب در کنار NAFLD رخ می دهند، کاهش دهد.
بخوانید : 10 غذایی که باید در رژیم غذایی سالم کبد گنجانده شود
علل و عوامل خطر
پزشکان دقیقا نمی دانند که چگونه و چرا NAFLD ایجاد می شود، به نظر می رسد زمانی اتفاق می افتد که بدن چربی اضافی تولید کند یا نتواند چربی را به درستی پردازش کند. برخی از عوامل خطر وجود دارد که عبارتند از:
- چاقی
- دیابت نوع 2 ، سطح کلسترول بالا ، فشار خون بالا ، و سایر ویژگی های سندرم متابولیک
- هر وضعیت سلامتی که بر توانایی بدن در استفاده یا ذخیره چربی تأثیر می گذارد
- کاهش وزن سریع یا سوء تغذیه
- برخی از داروها، از جمله کورتیکواستروئیدها، استروژن ها، برخی داروهای HIV و برخی داروهای سرطان
- عوامل ژنتیکی
- سیگار کشیدن
- قرار گرفتن در معرض برخی از سموم
تشخیص
از آنجایی که مرحله اولیه NAFLD معمولاً علائمی ایجاد نمی کند، تشخیص اغلب به دنبال یک بررسی معمول یا آزمایش به دلیل عوامل خطر است، اگر پزشک هستید و فرد مشکوک به NAFLD باشد، موارد زیر را انجام خواهید داد:
- ناحیه شکم را از نظر تورم بررسی کنید.
- در مورد رژیم غذایی، سبک زندگی و مصرف الکل از فرد بپرسید.
- استفاده فرد از داروها و مکمل ها را در نظر بگیرید.
- تصویربرداری و سایر آزمایش‌ذها را برای رد سایر بیماری های احتمالی توصیه کنید.
- برای تایید NAFLD و ارزیابی میزان آسیب، بیوپسی انجام دهید.