برای هر دو گروه مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 ، مدیریت سطح قند خون باید به عنوان یک هدف روزانه مورد توجه قرار گیرد. با وجود این که مصرف شکر نمی تواند عامل بروز هیچ کدام از انواع دیابت باشد، اما بخش مهمی از رژیم غذایی دیابت، رعایت کربوهیدرات و قند مصرفی است.
در سایر افراد فعالیت بدنی و تغذیه سالم می تواند خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد، چرا که اضافه وزن و چاقی از دلایل اصلی دیابت نوع 2 محسوب می شود.
یکی از عوامل چاقی، که بیش از یک سوم بزرگسالان ایالات متحده آمریکا را درگیر کرده است مصرف غذاهای بسیار فرآوری شده است که دارای کالری، چربی های ترانس و ناسالم و قند فراوان هستند. عامل دیگر مصرف نوشیدنی های شیرین است. مجموعه این عوامل ریسک ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.
با تمام این تفاسیر، یکی از مواردی که افراد مبتلا به دیابت ممکن است برای کنترل وزن و قند خون خود در برنامه غذایی خود بگنجانند نوشابه رژیمی است. در ظاهر نوشابه های رژیمی با قند و کالری کم جایگزین مناسبی برای نوشیدنی های شیرین به نظر می رسند. این نوشابه ها دارای آب به میزان 99 درصد ، مواد رنگی، اسیدها، کافئین و طعم دهنده های طبیعی یا مصنوعی هستند.
هر وعده از آن دارای 5 تا 10 کالری و کمتر از 1 گرم کربوهیدرات می باشد. این نوشیدنی های رژیمی با استفاده از شیرین کننده های مصنوعی شیرین می شوند و فاقد قند هستند. در این مقاله به بررسی این موضوع می پردازیم که آیا نوشابه های رژیمی برای دیابتی ها مناسب است؟
شیرین کننده های نوشابه های رژیمی
برخی از افراد به دلیل ترس از سرطان زایی شیرین کننده های مصنوعی موجود در نوشابه های رژیمی، از مصرف آن ها پرهیز می کنند. موضوعی که به بحث داغ در سال های نه چندان دور تبدیل شده بود.
در سال 1970، مطالعات نشان دادند که بین مصرف شیرین کننده مصنوعی ساخارین و سرطان مثانه در موش های صحرایی نر مورد مطالعه، ارتباط مستقیمی وجود دارد. با وجود این همچنان این ماده به عنوان یکی از شیرین کننده های بی خطر در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده 300 برابر شیرین تر از شکر سفره است و میزان کمی از آن می تواند یک ماده غذایی را شیرین نماید به طوری که هر فرد سالانه کمتر از 28 گرم ساخارین مصرف می نماید.
بسیاری از سازمان های نظارتی از جمله موسسه ملی سرطان و سازمان غذا و دارو، این شیرین کننده را بی خطر اعلام کرده اند.
در سال 1981 یک شیرین کننده مصنوعی دیگر با نام آسپارتام، مجوز جایگزینی با شکر را دریافت کرد.
در کل سه شیرین کننده مصنوعی مورد استفاده در نوشابه های رژیمی با نام های ساخارین، سوکرالوز و ساخارین از سوی سازمان غذا و دارو بی خطر شناخته شده اند.
بخوانید : 5 شیرین کننده طبیعی جایگزین شکر کدامند؟
خطرات نوشابه های رژیمی
علی رغم بی خطر بودن، این نوع نوشابه ها فاقد مواد مغذی هستند. همچنین مصرف این نوشابه ها زمانی که در مقادیر بالا مصرف شود می تواند مشکل ساز باشد. یکی از این مشکلات، دریافت میزان بالایی کافئین است و حذف آب و لبنیات به دلیل مصرف بیش از حد نوشابه های رژیمی می تواند خطر کاهش مواد مغذی بدن را افزایش دهد.
آسپارتام و دیابت
آسپارتام با نام های تجاری Equal و NutraSweet از رایج ترین شیرین کننده های مصنوعی کم کالری است و بیشتر اوقات به جای شکر استفاده می شود. اسپارتام 180 برابر شیرین تر از شکر می باشد.
آسپارتام تاثیری بر قند خون افراد دیابتی ندارد، زیرا فاقد کربوهیدرات است و کالری آن تقریبا صفر است.
آسپارتام از دو اسید آمینه اسید آسپارتیک و فنیل آلانین تشکیل شده اند. این دو اسید آمینه که بلوک های سازنده پروتئین های بدن انسان هستند، علاوه بر آسپارتام در گوشت، شیر و غلات یافت می شود.
آسپارتام موجود در نوشابه های رژیمی پس از مصرف در بدن انسان به دو اسید آمینه ذکر شده و کمی متانول تجزیه می شوند و در بدن تجمع نمی یابد.
در مورد تاثیر آسپارتام بر سلامتی انسان مطالعات علمی انجام نشده است و تمام مطالعات در مورد تاثیر منفی آسپارتام بر روی حیوانات انجام گرفته است. ضمن این که متابولیسم حیواناتی مانند موش با انسان متفاوت است و دوزهای شیرین کننده مورد آزمایش بیشتر از میزان معمول در نظر گرفته شده اند.
در نهایت باید گفت که بسیاری از تحقیقات نشان می دهند جایگزینی نوشابه های پر کالری با نوشیدنی های کم کالری حاوی شیرین کننده های مصنوعی می تواند تمایل افراد برای یک رژیم غذایی سالم را افزایش دهد. همچنین این افراد با این انتخاب، شیرینی کمتری مصرف می کنند و در نتیجه وزن آن ها کاهش می یابد.
مزایا و معایب نوشابه های رژیمی
وقتی پای صحبت نوشابه رژیمی و دیابت به میان می آید باید هر دو جنبه مزایا و معایب را مد نظر قرار داد. از مزایای نوشیدن این نوع نوشابه ها می توان موارد زیر را ذکر نمود:
- کربوهیدرات کمتری نسبت به نوشابه های معمولی دارند
- هوس مصرف شکر را بدون دریافت قند کنترل می نماید
- دریافت کالری کمتر
مضرات مصرف این نوع نوشابه ها عبارتند از:
- اگرچه با نوشیدن این نوشابه ها کالری کمی دریافت می کنید اما برتری تغذیه ای دیگری برای شما ندارند.
- دارای افزودنی های بالقوه مضر هستند.
- عادت به مصرف طولانی مدت آن ها باعث افزایش وزن و بروز خطرات سلامتی است.
- تحقیقات مصرف منظم نوشابه و نوشابه های رژیمی و افزایش خطر ابتلا به دیابت و سندروم متابولیک را مرتبط می دانند.
جایگزین های سالم نوشابه های رژیمی
بهترین نوشیدنی جهت هیدراته نگه داشتن بدن، برای همه افراد و به ویژه افراد مبتلا به دیابت، آب است. اما بعضی افراد ترجیح می دهند نوشیدنی های طعم دار مصرف نمایند، بنابراین ممکن است به سراغ نوشیدنی هایی بروند که گاه سالم نباشد.
در این بخش چند نوشیدنی سالم برای دیابت معرفی می شوند که می توانند در کنار آب، مورد استفاده قرار گیرند:
- شیر: شیر کم چرب و شیرین نشده را انتخاب نمایید، ولی کربوهیدرات موجود در آن را در میزان کربوهیدرات مصرفی مد نظر قرار دهید. زیرا تمام شیرهای حیوانی و گیاهی از جمله شیر گاو، شیر سویا و برنج دارای کربوهیدرات هستند.
- چای شیرین نشده: هم چای سرد و هم چای گرم باید بدون شیرین کننده باشند. حتی برای شیرین کردن آن از عسل هم استفاده نکنید زیرا باعث افزایش سطح قند خون خواهد شد.
- آب گازدار: در صورتی که بدون کربوهیدرات و کالری باشد می تواند سالم باشد.
- آب طعم دار: می توانید آب را با تکه های میوه و سبزیجات مناسب دیابت مانند انواع توت ها، لیمو، خیار، ریحان و نعناع طعم دار کنید.
