دیابت و بینایی با هم مرتبط هستند و ممکن است چشم های یک فرد دیابتی به مروز زمان دچار آسیب و بیماری های چشمی، کم بینایی یا حتی نابینایی شود. اما مدیریت صحیح دیابت و معاینات منظم چشم می تواند در پیشگیری از آسیب های چشمی و شدت بیماری های چشمی ناشی از دیابت موثر باشد.
در این مقاله به تاثیر دیابت بر بینایی، بیماری های چشمی مرتبط با دیابت و مشکلات بینایی که فرد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به آن ها قرار دارد، می پردازیم. آگاهی از آن ها به شما کمک می کند از کاهش بینایی ناشی از دیابت پیشگیری نمایید.
دیابت عوارض مختلفی بر بدن فرد دیابتی دارد. چشم های یکی از مهمترین قسمت های بدن هستند که می توانند تحت تاثیر دیابت آسیب ببینند. بیماری های چشمی مرتبط با دیابت به شرح زیر است:
_1653260640.jfif)
زمانی که قند خون بالا به رگ های خونی شبکیه آسیب برساند، رتینوپاتی دیابتی ایجاد می شود. در این بیماری چشمی که معمولاً هر دو چشم را درگیر می کند با تورم رگ های آسیب دیده، تاری دید به وجود می آید. بعضی مواقع با رشد رگ های غیر طبیعی مشکلات بینایی بیشتری بروز می کند.
رتینوپاتی دیابتی یکی از اثرات دیابت بر چشم است که در دیابت نوع 1، نوع 2 و دیابت بارداری امکان بروز دارد.
رتینوپاتی در دیابت نوع 2 مرحله اصلی دارد:
- در مرحله اولیه دیواره رگ های خونی شبکیه ضعیف و برآمده شده و کیسه های کوچکی تشکیل می شود که تنها چشم پزشک می تواند آن ها را تشخیص دهد. در این مرحله تورم قسمتی از شبکیه به نام ماکولا باعث ادم ماکولا می شود که منجر به اختلال دید فرد دیابتی می شود. 50 درصد از افراد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی ادم ماکولا را تجربه می کنند که می تواند شایع ترین علت نابینایی مبتلایان به رتینوپاتی دیابتی باشد.
- در مرحله پیشرفته، رگ های خونی شکننده جدیدی در شبکیه رشد می کنند که می توانند با خونریزی جزئی در زجاجیه موجب ایجاد نقاط تیره در بینایی فرد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی شوند. در صورتی که خونریزی شدید باشد، دید کاملاً مختل می شود.
علائم مرحله پیشرفته این بیماری عبارتند از:
- تاری دید
- اشکال یا نقاط تیره شناور در دید فرد
- اختلال در تشخیص رنگ ها
- از دست دادن بیماری مرکزی
- نقاط تاریک یا هاله در میدان دید
- نابینایی
_1653260698.jfif)
گلوکام یکی دیگر از بیماری های چشمی مرتبط با دیابت است که با افزایش فشار در پشت چشم به عصب بینایی چشم آسیب می رسد و افزایش فشار باعث ایجاد نقاط کور در چشم می شود. این آسیب عصبی می تواند منجر به نابینایی دائمی شود. نکته نگران کننده در مورد گلوکام این است که در مراحل اولیه ممکن است علائمی نداشته باشد و تنها چشم پزشک توان تشخیص آن را دارد.
گلوکام 2 نوع است: گلوکام با زاویه باز و گلوکام با زاویه بسته. در شایع ترین نوع گلوکام یعنی گلوکام با زاویه باز، فشار چشم به مرور زمان بالا می رود و از دست دادن بینایی به تدریج اتفاق می افتد.
مطالعه انجام شده در سال 2017 نشان می دهد دیابت تا 36 درصد خطر ابتلا به گلوکام زاویه باز را افزایش می دهد. به نظر می رسد بین دیابت و گلوکام زاویه بسته ارتباط شناخته شده ای وجود نداشته باشد.
_1653260866.jfif)
آب مروارید با کدر شدن عدسی چشم و تاری دید همراه است و ساده ترین توصیفی که می توان برای آن داشت این گونه است: آب مروارید مثل نگاه کردن از پشت پنجره مه آلود است.
قند خون بالا در دراز مدت موجب آسیب رگ های خونی از جمله رگ های چشم می شود و این امر می تواند با آسیب وارده به رگ های زلالیه زمینه بروز آب مروارید شود. زمانی که قند خون در زلالیه بالا می رود تورم عدسی، تاری دید ایجاد می کند. همچنین عدم کنترل قند خون موجب می شود آنزیم های موجود در عدسی با تبدیل گلوکز به سوربیتول و افزایش میزان این ماده، باعث تاری دید شوند.
افراد مبتلا به دیابت 2 برابر بیشتر از سایر افراد در معرض بیماری چشمی آب مروارید قرار دارند و نکته قابل توجه در مورد این بیماری این است که در مراحل اولیه ممکن است آب مروارید بدون علائم باشد.
_1653260964.jfif)
تاثیر دیابت بر بینایی می تواند به صورت خشکی چشم بروز کند. خشکی چشم که به دلیل سطح بالای قند خون بروز می کند، یکی از شایع ترین عوارض دیابت نوع 1 و 2 است. با بالا رفتن قند خون و آسیب عصبی در چشم، توانایی تولید اشک کاهش می یابد. همچنین قند خون بالا می تواند عاملی برای التهاب کل بدن از جمله التهاب غدد اشکی شود و التهاب باعث عملکرد ضعیف غدد اشکی می شود.
خشکی چشم مزمن زمینه بروز مشکلات چشمی دیگر خواهد شد. از جمله:
- چشم درد
- سوزش چشم و حساسیت به نور
- زخم قرینه
- کاهش بینایی و نابینایی
روش های پیشگیری و کاهش احتمال ابتلا به بیماری های چشمی
- انجام معاینه چشم: حداقل سالی یکبار مراجعه به چشم پزشک و انجام معاینه چشم گشاد شده کمک می کند تا مشکلات چشمی احتمالی در مراحل اولیه تشخیص داده شود.
- کنترل سطح قند خون: قند خون بالای کنترل نشده با گذشت زمان می تواند بر رگ های خونی و شکل لنز چشم تاثیر گذاشته و دید فرد تار شود. در نقطه مقابل مدیریت دیابت از طریق کنترل سطح قند خون از بروز این مشکل جلوگیری می کند.
- کنترل فشار خون و کلسترول خون: با مدیریت هر دو مورد تاثیر دیابت بر چشم کاهش می یابد و سلامت کلی فرد بهبود می یابد.
- ترک سیگار: عدم مصرف سیگار علاوه بر تاثیر بر دیگر جنبه های سلامتی، احتمال ابتلا به بیماری های چشمی مرتبط با دیابت را کاهش می دهد.
- فعالیت بدنی: ورزش مدیریت دیابت را آسانتر می کند و در محافظت از چشم ها تاثیر مثبت دارد.
- کسب دانش و آگاهی از دیابت و عوارض آن: دانش و آموزش کمتر نسبت به دیابت باعث افزایش 2 برابری ابتلا به رتینوپاتی دیابتی می شود.
