دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم نقش مهمی در سلامت ریه ها دارد. بیشتر بیماری های ریوی، از جمله عفونت ریه، به دلیل سیستم ایمنی ضعیف به وجود می آیند. مصرف برخی غذاهای ضدالتهابی و تقویت کننده سیستم ایمنی برای درمان عفونت ریه و حفاظت از آنها در برابر عوارض خطرناک تر ضروری است.
در این مقاله با علل، علائم و راه های درمان عفونت ریه آشنا می شوید و علاوه بر این به این سوال “برای عفونت ریه چی بخوریم؟” نیز پاسخ می دهیم.
عفونت ریه چیست؟
عفونت ریه به وسیله یک ویروس، باکتری و در برخی مواقع قارچ ها به وجود می آید. وقتی مجراهای برونش یا نایژه که هوا را به داخل ریه ها می رسانند و از آن خارج می کنند، دچار عفونت شوند، به آن بیماری برونشیت گفته می شود.
در اکثر موارد، بیماری برونشیت ناشی از نفوذ ویروس است. ویروس ها همچنین می تواند به ریه ها یا مجرای هوایی که به آنها می رسد، آسیب بزنند. این بیماری که التهاب نایژک نامیده می شود، بیشتر در کودکان رایج است.
علائم عفونت ریه
علائم عفونت ریه در حالت خفیف تا شدید با هم متفاوت هستند. شدت بیماری به عواملی مثل سن، وضعیت سلامت و عامل به وجود آورنده عفونت بستگی دارد.
نشانه های عفونت ریه شبیه سرماخوردگی و آنفولانزا هستند اما درمان آنها مدت زمان طولانی تری نیاز دارد. در ادامه به رایج ترین علائم عفونت ریه می پردازیم.
سرفه و خلط غلیظ
التهاب ریه ها و مجاری هوا باعث به وجود آمدن خلط غلیظ در گلو می شود و سرفه کردن به خروج آن کمک می کند.
گاهی این مخاط با خون ترکیب شده و به همین دلیل سرفه خونی از علائم رایج عفونت ریه است. در بیماری برونشیت و سینه پهلو، خلط سرفه می تواند رنگ هایی از جمله سبز، سفید، زرد و بی رنگ داشته باشد. معمولا سرفه حتی بعد از رفع سایرعلائم ادامه پیدا می کند.
درد قفسه سینه
درد قفسه سینه در بیماری عفونت ریه بسیار شدید و آزار دهنده است. این درد در هنگام سرفه کردن یا تنفس عمیق بیشتر می شود. گاهی با سرفه کردن یا تنفس عمیق، درد ناگهانی و شدیدی در نیمه بالایی کمر بروز می کند.
تب
زمانی که سیستم ایمنی سعی می کند عفونت را از بین ببرد، دما و حرارت بدن افزایش میابد. دمای بدن در حالت طبیعی برابر با ° 37 سانتی گراد است و در عفونت ریه ناشی از باکتری، به ° 40.5 سانتی گراد می رسد. اگر تب بدن از ° 38.9 عبور کرد و تا 3 روز ادامه داشت، ضروری است پزشک متخصص کنید.
برخی از علائم تب شدید عبارتند از عرق کردن، لرز، بدن درد، کم آبی بدن، سردرد و ضعف.
بدن درد
بدن درد، احساس کوفتگی و درد کمر از علائم رایج بیماری عفونت ریه هستند. این وضعیت درد ماهیچه (Myalgia) نامیده می شود. در سایر موارد، عضلات ملتهب می شود و این التهاب هم می تواند با درد همراه باشد.
تنگی نفس
با تنگی نفس، نفس کشیدن با درد قفسه سینه همراه است و احساس می کنید نمی توانید به طور کامل نفس بکشید. با ملاحظه این نشانه باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. تنفس بریده و پر نشدن ظرفیت ریه ها از هوا، سایر مشکلات تنفسی رایج در عفونت ریه هستند.
علائم عفونت باکتریایی ریه
باکتری یکی از علل بیماری عفونت ریه است. علائم پنومونی باکتریایی عبارتند از:
- تب بالا (تا 55 سانتی گراد)
- سرفه همراه با خلط زرد، سبز یا خونی
- ضعف
- تنگی نفس
- عرق کردن و لرز
- درد قفسه سینه
- رنگ پریدگی
- تپش قلب
علائم عفونت ریه ویروسی
علائم عفونت ریه یا سینه پهلوی ویروسی در طی چند روز بروز می کنند. نشانه های آن مشابه علائم عفونت باکتریایی هستند. اگرچه ممکن است با علائم بیشتری مثل سرفه خشک، سردرد، بدن درد و ضعف شدید همراه باشند.
علائم این نوع از عفونت ریه در کودکان عبارتند از تب، لرز، سرفه، تنگی نفس، استفراغ، از دست دادن اشتها، کمبود انرژی و بی قراری.
درمان عفونت ریه
عفونت باکتریایی ریه با مصرف آنتی باکتری ها، و عفونت ناشی از قارچ با مصرف داروهای ضد قارچ درمان می شود. در حالت دیگر، که عفونت ریه ویروسی است، باید تا زمانی که سیستم ایمنی با بیماری مقابله می کند از درمان های خانگی برای کاهش علائم استفاده کنید.
برخی از این راه ها عبارتند از:
- نوشیدن مایعات کافی
- تهیه دمنوش با عسل و زنجبیل
- استراحت کافی
- مصرف ایبوپروفن در صورت داشتن تب
داروهای عفونت ریه
درمان عفونت ریه به نوع و علل بیماری بستگی دارد. باکتری، ویروس و قارچ از عوامل به وجود آورنده بیماری هستند و درمان هر کدام متفاوت است.
در برخی موارد، علل بیماری قابل تشخیص نیست و بیماری با کنترل علائم، درمان می شود. برخی از داروهای رایج عبارتند از آنتی بیوتیک ها، آنتی ویروس ها و داروهای ضد قارچ.
داروهای آنتی ویروس
عفونت ریه ویروسی در بیشتر موارد نیازی به مصرف دارو ندارد و به طور طبیعی رفع می شود. گاهی برای تسریع درمان و کاهش علائم، پزشک معالج داروهایی از جلمه اوسلتامیویر (Oseltamivir)، زانامیویر (Zanamivir) یا پرامیویر (Peramivir) را تجویز می کند.
داروهای آنتی بیوتیک
در صورتی که بیماری عفونت ریه ناشی از باکتری باشد، برای درمان آن آنتی بیوتیک توصیه می شود. آنتی بیوتیک برای درمان عفونت ویروسی تاثیری ندارد. در مواقعی که عفونت باکتری همزمان با عفونت ویروسی باشد، استفاده از این دارو به کاهش علائم کمک می کند.
برای عفونت ریه چه بخوریم؟
طبق یافته های تحقیقات، داشتن یک رژیم غذایی سالم و مغذی در کنار مصرف دارو برای درمان عفونت ریه مفید است. اگرچه تغذیه تنها راه درمان عفونت نیست، اما خوردن برخی غذاها به تسریع فرایند درمان کمک می کند. در ادامه به غذاهای مفید برای عفونت ریه می پردازیم.
غلات کامل
در دوران بیماری عفونت ریه، غلات کامل مثل برنج قهوه ای، نان و فرآورده های جو دوسر، کینوا و جو انتخاب مناسب تری برای تامین کربوهیدرات مورد نیاز بدن هستند. غلات کامل نه تنها منبع غنی فیبر، بلکه سرشار از آنتی اکسیدان اند و خواص ضدالتهابی دارند. ویتامین E، سلنیوم و اسیدهای چرب ضروری، سایر فواید غلات کامل برای سلامت ریه به شمار می روند.
عسل
عسل به دلیل داشتن خواص آنتی باکتریایی برای درمان عفونت ریه فواید زیادی دارد. مصرف عسل علائم عفونت مثل سرفه، گلو درد و لرز را کاهش می دهد. همچنین به عنوان ضد باکتری طبیعی، موثرتر و کم ضرر تر از جایگزین های دارویی است. از عسل در انواع دمنوش به همراه لیمو یا زنجبیل استفاده کنید.
ماست
ماست دارای باکتری های مفید برای سلامت بدن و دستگاه گوارش است. وجود پروبیوتیک ها از رشد باکتری به وجود آورنده عفونت ریه جلوگیری می کند.
مصرف نوشیدنی های پروبیوتیک خواصی مشابه ماست روی باکتری ها دارد و در دوران بیماری توصیه می شود. علاوه بر این، ماست برای سلامت سیستم ایمنی مفید است.
غذاهای سرشار از پروتئین
غذاهای سرشار از پروتئین با خواص ضدالتهاب شامل گوشت سفید، لوبیا، ماهی و انواع مغزها می شود. مصرف این غذاها به بازسازی و ترمیم بافت های آسیب دیده کمک می کند.
سبزیجات
سبزیجات به دلیل داشتن نوعی آنتی اکسیدان به نام کاروتنوئید، خواص زیادی برای سلامت ریه دارد. آنتی اکسیدان از بدن در برابر عفونت محافظت و سیستم ایمنی را تقویت می کند.
مصرف سبزیجاتی مثل هویج، اسفناج، چغندر، بروکلی، لوبیا سبز و کلم، ریسک ابتلا به سرطان ریه را کاهش می دهد. برخی از این سبزیجات از جمله کلم و کاهو، به خصوص برای درمان عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مفید هستند.
ویتامین C
ویتامین C نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارد و به درمان بیماری های عفونی کمک می کند. در نتیجه مصرف پرتقال به دلیل داشتن آنتی اکسیدان و ویتامین C برای درمان عفونت ریه توصیه می شود.
اگر گلودرد یا التهاب گلو دارید از خوردن پرتقال پرهیز کنید. سایر مرکبات مثل کیوی، توت ها و لیمو دارای مقدار بالای ویتامین C و جایگزین مناسبی هستند.
عوارض عفونت ریه
عفونت های ریوی ویروسی، باکتریایی و قارچی، می توانند عوارض خطرناکی به همراه داشته باشند. برای جلوگیری از ابتلا به سایر بیماری ها و آسیب های مزمن، ضروری است نشانه های این عوارض را بشناسید و اقدامان درمانی را انجام بدهید. در ادامه با عوارض خطرناک عفونت ریه و علائم آنها آشنا می شوید.
باکتریمی و شوک عفونی
اگر باکتری عامل عفونت ریه باشد، می تواند وارد جریان خون شود و این بیماری باکتریمی نام دارد. یکی از عوارض باکتریمی که با نام شوک عفونی شناخته می شود، نوعی واکنش به عفونت خون است. در نتیجه ابتلا به شوک عفونی، فشار خون به مقدار شدیدی کاهش پیدا می کند. با پایین آمدن فشار خون، قلب نمی تواند به همه ارگان ها خون را پمپاژ کند و خونرسانی ضعیف می تواند منجر به از کار افتادگی برخی از اندام ها شود.
در صورت مشاهده علائمی از جمله تب، تپش قلب، افت فشار خون و حالت تهوع، به پزشک مراجعه کنید.
آبسه ریه
در برخی موارد، عفونت ریه موجب به وجود آمدن کیسه های چرکی در ریه ها می شود. با مراجعه به پزشک، خلط یا همان چرک درون ریه ها مورد آزمایش قرار می گیرد. تشخیص بیماری گاهی نیازمند سی تی اسکن یا عکسبرداری از ریه است.
آنتی بیوتیک ها از داروهای رایج تجویزی برای درمان آبسه ریه هستند. علائم آبسه ریه عبارتند از تب شدید، سرفه خلط دار، عرق کردن و لرز، کاهش وزن و ضعف.
پلورال افیوژن، آمپیم، ذات الجنب
آب آوردن ریه یکی از عوارض خطرناک درمان نشدن بیماری سینه پهلو به شمار می رود. در این وضعیت، پرده جنب غشای ریه ملتهب می شود و هنگام نفس کشیدن، درد شدیدی در قفسه سینه ایجاد می کند. در صورتی که التهاب درمان نشود، فضای بین پرده از آب پر می شود که آب آوردن ریه نام دارد. در این حالت، آلوده شدن مایع به عفونت، بیماری آمپیم را به وجود می آورد.
علائم آب آوردن ریه عبارتند از:
- درد قفسه سینه (به خصوص حین تنفس عمیق، سرفه و عطسه)
- تب
- درد در ناحیه شانه ها و کمر
- تنگی نفس
نارسایی تنفسی
یکی از ریسک های عفونت ریه، پر شدن ریه با مایع است. زمانی که ریه ها با مایع پر می شوند، در اکسیژن رسانی و خروج کربن دی اکسید از بدن اختلال ایجاد می شود. این وضعیت اورژانسی و خطرناک است چون همه ارگان های بدن بدون اکسیژن دچار اختلال می شوند. افراد مسن یا دارای سیستم ایمنی ضعیف بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرند.
به محض ملاحظه این علائم به بیمارستان مراجعه کنید: تنگی نفس، ضربان قلب سریع یا نامنظم، احساس خفگی، غش و ضعف.
نارسایی کلیه
از کارافتادگی کلیه در بیماری عفونت ریه باکتریایی یا شوک عفونی اتفاق می افتد. در این وضعیت، قلب قادر به خونرسانی به کلیه ها نیست و باعث ایجاد وقفه در کارکرد آنها می شود. با انجام آزمایش های خون و ادرار، وضعیت کلیه ها مورد بررسی قرار می گیرد.
علائم از کار افتادگی کلیه ها عبارتند از: حالت تهوع، درد قفسه سینه، التهاب در پاها، کم شدن ادرار.
نارسایی قلبی
تحقیقات نشان می دهد 20 درصد افرادی که به دلیل عفونت ریه در بیمارستان بستری اند، دچار ناراحتی های قلبی هستند. ورود باکتری به قلب و خونرسانی ضعیف را می توان از علل این وضعیت دانست. ریسک ابتلا به بیماری قلبی در افراد مسن و دارای پیش زمینه بیماری بیشتر است.
تپش قلب، تنگی نفس، سرفه خونی، از دست دادن اشتها، اضافه وزن غیر منتظره و ضعف از علائم نارسایی قلبی به شمار می روند.
سخن پایانی
عفونت ریه علائمی مشابه سرماخوردگی و آنفولانزا دارد اما در برخی موارد خطرناک است. افراد مسن، کودکان زیر 2 سال، افراد مبتلا به بیماری های مزمن و سیستم ایمنی ضعیف، باید با بروز نشانه های عفونت ریه به پزشک مراجعه کنند.
در صورتی که بیماری ویروسی باشد، معمولا نیازی به مصرف دارو نیست. اگرچه مصرف آنتی بیوتیک ها به کاهش علائم و درمان سریع تر کمک می کند.
سوالات متداول
برای عفونت ریه چه قرصی بخوریم؟
آزیترومایسین، کلاریترومایسین، لووفلوکساسین و آموکسی سیلین از قرص های مناسب برای درمان عفونت ریه هستند.
آیا عفونت ریه واگیردار است؟
عفونت باکتریایی ریه تا 48 ساعت بعد از پایین آمدن تب و عفونت ویروسی ریه تا زمانی که علائم به طور کامل از بین بروند مسری هستند. عفونت قارچی ریه واگیردار نیست.