اگر تجربه سنگ کلیه داشته باشید، می‌دانید که وضعیت دردناک و آزاردهنده ای است. آیا می‌دانید برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟ بایدها و نبایدهای غذایی برای سنگ کلیه چیست؟ در این مقاله با سنگ کلیه و رژیم غذایی مناسب آن آشنا خواهید شد.
سنگ کلیه چیست و چگونه درمان می‌شود؟
سنگ کلیه رسوبات کریستال مانندی در کلیه است که از مواد معدنی و نمک های موجود در ادرار تشکیل می‌شود.
در واقع زمانی که ادرار غلیظ شود، مواد موجود در آن به هم چسبیده و به اصطلاح کریستالیزه می‌شوند و سنگ کلیه را به وجود می‌آورند.
سنگ های کلیه ممکن است کوچک باشند و بدون هیچ علائمی دفع شوند اما اگر بزرگ تر باشند عبور آن ها از مجاری ادراری بسیار دردناک خواهد بود. به علاوه علائم دیگری مثل خون در ادرار، تکرر ادرار، تهوع و استفراغ و تب و لرز را نیز به دنبال خواهند داشت.
درمان سنگ کلیه با توجه به نوع و اندازه آن متفاوت است. ساده ترین درمان، نوشیدن مایعات فراوان و افزایش ادرار است. درمان های دارویی، استفاده از سنگ شکن و جراحی، روش های دیگری هستند که برای دفع سنگ کلیه از آن ها استفاده می‌شود.
همچنین برای دفع سنگ کلیه درمان های خانگی و رژیم غذایی مناسب هم موثر است که در ادامه به آن بیشتر می‌پردازیم.
برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟
شاید دانستن این موضوع خوشحال کننده باشد که بعضی از نوشیدنی ها و مواد غذایی می‌توانند به دفع سنگ کلیه کمک کنند. برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟ در ادامه مقاله بهترین مواد غذایی کمک کننده به درمان سنگ کلیه را می‌بینید.
آب
برای دفع سنگ کلیه افزایش مصرف آب بسیار موثر است. زمانی که آب بیشتری می‌نوشید، روند دفع سنگ ها تسریع پیدا می‌کند. به علاوه مصرف آب یکی از اصلی ترین راه های پیشگیری از کم آبی بدن و ایجاد سنگ کلیه است.
تیره شدن رنگ ادرار یکی از نشانه های کم آبی بدن است که باید به آن توجه کنید.
آبلیمو
اضافه کردن آب لیموی تازه به آبی که مصرف می‌کنید می‌تواند به دفع سنگ کلیه کمک کند.
لیمو حاوی ماده ای به نام سیترات است که از تشکیل سنگ های کلسیمی در کلیه جلوگیری می‌کند. همچنین باعث می‌شود که سنگ ها به تکه های کوچک تر تقسیم شده و راحت تر دفع شوند.
لیمو فواید دیگری مثل تامین ویتامین سی بدن و مهار رشد باکتری ها نیز، دارد.
آب ریحان
ریحان یکی از سبزیجات مفید است که مواد مغذی زیادی دارد. در طب سنتی از ریحان برای درمان اختلالات گوارشی استفاده می‌کنند.
مطالعات کمی نشان می‌دهند که ریحان به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی می‌تواند برای کلیه مفید باشد.
از برگ های تازه یا خشک شده ریحان چای یا دمنوش تهیه کنید و روزانه بنوشید. به علاوه می‌توانید با برگ های آن اسموتی تهیه کنید.
تاکنون تحقیقات زیادی برای اثبات اثربخشی ریحان انجام نشده به همین دلیل باید در مصرف آن اعتدال را رعایت کنید.
سرکه سیب
سرکه سیب حاوی اسید استیک است که به حل شدن سنگ کلیه کمک می‌کند. همچنین می‌تواند در کاهش درد ناشی از دفع سنگ ها هم موثر باشد.
برای مصرف می‌توانید مقداری سرکه سیب را به آب اضافه کرده و بنوشید. همچنین می‌توانید از سرکه سیب به عنوان چاشنی سالاد هم استفاده کنید.
یک کارآزمایی بالینی درباره تاثیر سرکه سیب در پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه هم در حال انجام است.
اگر دیابت دارید و یا داروی خاصی مصرف می‌کنید قبل از مصرف سرکه سیب با پزشک مشورت کنید.
آب کرفس
در طب سنتی از کرفس برای درمان سنگ کلیه استفاده می‌شود. در سال ۲۰۱۹ یک مطالعه انجام شد و نشان داد که آب کرفس می‌تواند در دفع سنگ کلیه موثر باشد.
آب یک یا چند ساقه کرفس را گرفته و با آب آشامیدنی مخلوط کرده و مصرف کنید.
در مصرف آب کرفس هم احتیاط لازم را داشته باشید تا از بروز تداخل دارویی و عوارض ناخواسته جلوگیری شود.
آب انار
انار میوه ای پر خاصیت است و آب انار سرشار از آنتی اکسیدان است. به همین علت آب انار را نوشیدنی موثر در درمان سنگ کلیه و نیز پیشگیری از ایجاد آن می‌دانند.
گیاه قاصدک
در طب سنتی بخش هایی از گیاه قاصدک را در درمان سنگ کلیه موثر می‌دانند. معمولا از برگ یا ریشه آن چای تهیه می‌شود که باعث دفع مواد زائد و افزایش ادرار می‌شود.
آب سبزه گندم
سبزه گندم سرشار از مواد مغذی و آنزیم های مفید است. آب سبزه گندم که از برگ های تازه جوانه گندم تهیه می‌شود، جریان ادرار را افزایش داده و به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند.
به علاوه مواد مغذی آن در پاکسازی کلیه ها موثر است.
میوه های مفید برای دفع سنگ کلیه
میوه ها سرشار از مواد مغذی و ویتامین ها هستند که در درمان مشکلات کلیه هم می‌توانند موثر باشند.
میوه های مفید برای دفع سنگ کلیه:
- مرکبات: انواع مرکبات مثل لیمو، پرتقال و گریپ فروت منبع غنی از سیترات هستند. سیترات نوعی ماده معدنی است که به کلسیم متصل شده و از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. این میوه ها را تازه بخورید یا می‌توانید از آب آن ها استفاده کنید.
- سیب: سیب حاوی پکتین است، این نوع از فیبر در پیشگیری از سنگ کلیه و دفع آن موثر است.
- گلابی: گلابی هم منبع فیبر است که برای درمان مشکلات کلیه موثر و مفید است.
- هندوانه: هندوانه میوه ای آبدار است که به تامین آب بدن، افزایش ادرار و دفع سنگ کلیه کمک می‌کند. به علاوه با داشتن نوعی اسیدآمینه به نام سیترولین در تجزیه سنگ ها کمک کننده است.
همان طور که این میوه ها در درمان سنگ کلیه تاثیرات مثبتی دارند، میوه های مثل موز، انگور و آلو که سرشار از اگزالات هستند، نباید مصرف شوند.
رژیم غذایی سنگ کلیه
برای اغلب افرادی که یک بار دچار سنگ کلیه شده اند، خطر ابتلای مجدد به سنگ کلیه بالاست.
داشتن یک رژیم غذایی سالم و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، در پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه موثر و مفید است. با این حال با توجه به نوع سنگ و مواد تشکیل دهنده آن، پزشک رژیم غذایی متفاوتی را به شما توصیه می‌کند.
بعضی از مواد غذایی حاوی مواد شیمیایی و ترکیباتی هستند که می‌توانند در ایجاد سنگ کلیه موثر باشند ، به ویژه اگر به صورت منظم و در مقادیر زیاد از آن ها استفاده شود. با رعایت رژیم غذایی سنگ کلیه می‌توان از بروز مجدد آن تا حدودی پیشگیری کرد.
هیدراته بمانید
نوشیدن آب فراوان بهترین راه برای پیشگیری از سنگ کلیه است. نوشیدن روزانه ۸ لیوان آب یا بیشتر برای جلوگیری از سنگ کلیه توصیه می‌شود. به ویژه اگر ورزش های سنگین انجام می‌دهید یا تعریق زیادی دارید.
همچنین می‌توانید از آب میوه هایی مثل پرتقال، لیمو و گریپ فروت استفاده کنید.
از مواد غذایی غنی از کلسیم استفاده کنید
یکی از شایع ترین انواع سنگ کلیه، سنگ اگزالات کلسیمی است که این باور را ایجاد کرده که مصرف کلسیم باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شود.
در حالی که کمبود کلسیم می‌تواند احتمال سنگ کلیه را افزایش دهد، همچنین منجر به عوارضی مثل پوکی استخوان نیز می‌شود.
اما زیاده روی در مصرف مکمل های کلسیم خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهد، به همین دلیل بدون تجویز پزشک نباید استفاده شود.
شیر، ماست و پنیر کم چرب منابع خوبی از کلسیم هستند.
کاهش مصرف سدیم
مصرف زیاد نمک احتمال ابتلا به سنگ کلیه کلسیمی را افزایش می‌دهد؛ در واقع نمک باعث می‌شود جذب کلسیم از ادرار به خون کاهش پیدا کرده و کلسیم ادرار افزایش پیدا کند.
مواد غذایی مثل انواع چیپس ها و کراکرها، غذاهای کنسرو شده و غذاهای فرآوری شده سدیم بالایی دارند و مصرف زیاد آن ها، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
کاهش مصرف مواد غذایی غنی از اگزالات
اگزالات ماده ای طبیعی در بعضی از مواد غذایی است که به کلسیم موجود در ادرار متصل شده و سنگ کلیه را به وجود می‌آورد.
محدود کردن مصرف مواد غذایی غنی از اگزالات مثل اسفناج، قهوه، شکلات، سیب زمینی شیرین، محصولات سویا و سبوس گندم کمک می‌کند تا از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری شود.
پروتئین حیوانی کمتر مصرف کنید
غذاهایی که پروتئین حیوانی بیشتری دارند، اسیدی هستند و منجر به افزایش اسید ادرار می‌شوند. بالا بودن اسید ادرار باعث تشکیل سنگ کلیه اسید اوریک و اگزالات کلسیم می‌شود.
گوشت گاو، پرندگان و ماهی سرشار از پروتئین حیوانی هستند.
از مصرف مکمل های ویتامین سی خودداری کنید.
مکمل ویتامین سی یا همان اسید اسکوربیک در تشکیل سنگ کلیه به ویژه در مردان، نقش دارد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ انجام شد نشان می‌دهد که خطر سنگ کلیه در مردانی که مکمل های ویتامین سی مصرف می‌کنند، دو برابر بیشتر از سایرین است.
در مصرف داروهای گیاهی احتیاط کنید
در استفاده از داروهای گیاهی با عنوان سنگ شکن احتیاط کنید. تاثیر این داروها و عوارض آن ها هنوز کامل به اثبات نرسیده است.
درمان خانگی سنگ کلیه
درمان خانگی سنگ کلیه مصرف آب فراوان و تغییرات رژیم غذایی است. به علاوه استفاده از نوشیدنی هایی مثل آب لیمو یا سرکه سیب هم می‌تواند موثر باشد. دمنوش هایی مثل چای ریحان و ریشه قاصدک را هم می‌توانید برای دفع سنگ کلیه استفاده کنید.
یکی دیگر از درمان های خانگی رایج برای سنگ کلیه، استفاده از گیاه گزنه است.
چای برگ گزنه به از بین بردن رسوبات کلیه و نیز جلوگیری از تبدیل آن ها به سنگ کمک می‌کند.
اگر هر کدام از درمان های خانگی موثر واقع نشدند با پزشک مشورت کنید
مکمل های موثر در درمان سنگ کلیه
بعضی از مکمل ها مثل ویتامین های گروه ب از جمله تیامین، نیاسین، ریبوفلاوین، ب۶ و ب ۱۲ برای افرادی که اگزالات ادرار بالا دارند مفید هستند و آن را کاهش می‌دهند.
اما مصرف سایر مکمل ها مثل ویتامین دی، سی و مکمل های حاوی کلسیم باید تحت نظر پزشک و با تجویز او باشد.
برای سنگ کلیه چی نخوریم؟
برای سنگ کلیه چی نخوریم؟ عدم مصرف و یا محدود کردن مصرف بعضی مواد غذایی به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک می‌کند.
در درمان سنگ کلیه مصرف قند و شکر را محدود کنید؛ مواد غذایی مثل انواع کیک و شیرینی، نوشابه و آبمیوه های صنعتی حاوی قند اضافی هستند که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.
مصرف فست فودها و غذاهای فرآوری شده را کاهش دهید، این غذاها اغلب سدیم بالایی دارند و در ایجاد سنگ کلیه موثر هستند.
در مصرف کافئین دقت کنید، به جای مصرف زیاد چای و قهوه آب فراوان یا آب میوه های طبیعی بنوشید.
صبحانه برای درمان سنگ کلیه
صبحانه برای درمان سنگ کلیه باید باعث هیدراته ماندن بدن و کاهش خطر ایجاد سنگ کلیه باشد. به طور مثال می‌توان از بلغور جوی دوسر با شیر گیاهی با تکه های میوه استفاده کرد.
نان تست تهیه شده ازغلات کامل با پنیر کم چرب هم صبحانه مناسبی برای درمان سنگ کلیه است.
آب میوه طبیعی پرتقال یا لیمو و چای گیاهی هم انتخاب مناسبی برای نوشیدنی هستند.
سخن پایانی
داشتن یک رژیم غذایی متعادل برای پیشگیری و یا مدیریت سنگ کلیه ضروری است. برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم و چه نخوریم کمک می‌کند تا روند بهبودی تسریع پیدا کرده و از تشکیل مجدد سنگ کلیه هم جلوگیری شود.
سوالات متداول
سریع ترین راه برای دفع سنگ کلیه چیست؟
سریع ترین راه برای دفع سنگ های کوچک مصرف آب و مایعات فراوان است که به شکل طبیعی باعث دفع سنگ ها می‌شود. اما برای سنگ های بزرگ تر درمان های دارویی و مداخلات پزشکی نیاز است.
چه نوشیدنی هایی به درمان سنگ کلیه کمک می‌کنند؟
بهترین نوشبدنی آب است اما از نوشیدنی های دیگری مثل آب لیمو، آب مرکبات تازه، آب کرفس و سرکه سیب محلول در آب هم می‌توان استفاده کرد.
آیا مصرف نوشابه گازدار برای سنگ کلیه مضر است؟
مصرف انواع نوشیدنی های گازدار و شیرین به ویژه نوشابه ها، به دلیل داشتن قند اضافه برای سنگ کلیه بسیار مضر است.
کدام میوه برای سنگ کلیه مضر است؟
موز و آلو به دلیل داشتن ماده اگزالات فراوان، برای مبتلایان به سنگ کلیه مضر هستند.