پارکینسون یکی از رایج ترین بیماری های مزمن است که باعث ایجاد اختلال در کنترل عضلات و ارتباط مغز با برخی قسمت های بدن می شود. داشتن یک رژیم غذایی سالم در کنار مصرف دارو و ورزش، به درمان علائم پارکینسون کمک می کند. تغذیه مناسب بیماری پارکینسون دارای مواد مغذی متنوع، آنتی اکسیدان و فیبر بالا است.
برخی غذاها به دلیل تشدید علائم یا مغایرت دارویی برای پارکینسون مضر هستند. در این مقاله با غذاهای مضر برای پارکینسون آشنا می شوید.
پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون نوعی اختلال پیش رونده است که سیستم عصبی و قسمت هایی از بدن که در کنترل آن هستند را تحت تاثیر قرار می دهد. رایج ترین عوارض این بیماری لرزش اندام ها، کاهش کنترل روی عضلات، تعادل و حرکت هستند. علاوه بر اینها پارکینسون روی حواس، توانایی فکر کردن و سلامت روان تاثیر می گذارد.
اگرچه بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، با مصرف دارو می توان علائم را تا حد زیادی کاهش داد.
علائم بیماری پارکینسون
علائم پارکینسون به دو دسته حرکتی و غیر حرکتی تقسیم می شوند. نشانه های رایج این بیماری به شکل نقص در حرکت، کنترل عضلات و تعادل بروز می کنند. علائم حرکتی بیماری پارکینسون عبارتند از:
کندی حرکات
در بیشتر موارد، تشخیص بیماری پارکینسون با بروز نقص های حرکتی انجام می شود. کند شدن حرکت یکی از علائم پارکینسون است و برادی کینزیا نامیده می شود. افراد مبتلا به کندی حرکت از آن به عنوان ضعف ماهیچه یاد می کنند؛ اما این نشانه به دلیل کاهش کنترل روی عضلات به وجود می آید و ارتباطی به از دست دادن استقامت عضلانی ندارد.
لرزش عضلات در وضعیت ساکن
لرزش مداوم عضلات در هنگامی که بدون حرکت هستند، از رایج ترین نشانه های بیماری پارکینسون است که در 80 درصد بیماران بروز می کند. لرزش در حال استراحت با لرزش اساسی تفاوت دارد. لرزش اساسی یا لرزش فعالیتی، بیشتر در حین حرکت اتفاق می افتد.
انقباض و سفت شدن عضلات
گرفتگی عضلات به وضعیتی اشاره دارد که عضلات در حین حرکت منقبض می شوند. انقباض عضلات در پارکینسون معمولا با لرزش همراه است. در این حالت معمولا حرکت به دلیل لرزش و عدم کنترل روی ماهیچه ها، کندتر می شود.
مشکل راه رفتن و حالت بدنی غیرطبیعی
کندی حرکات و گرفتگی عضلات در پارکینسون به مرور زمان باعث به وجود آمدن ناهنجاری های قامتی می شود. پشت خمیده و نامتقارن بودن شانه ها برخی از این ناهنجاری ها هستند. این علائم با پیشرفت بیماری بروز می کنند و روی راه رفتن افراد تاثیر می گذارند. گام ها در هنگام راه رفتن کوتاه تر و نامنظم می شوند و حرکت در بازوها کاهش پیدا می کند.
علل بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون به علت از کار افتادن سلول های عصبی در بخشی از مغز به نام توده سیاه به وجود می آید. سلول های عصبی در این بخش از قسمت مسئولیت ترشح نوعی ماده شیمیایی به نام دوپامین را به عهده دارند. دوپامین در نقش پیام رسان بین قسمت های مختلف بدن و مغز، برای ایجاد هماهنگی و کنترل، فعالیت می کند.
با از بین رفتن این سلول های عصبی، حرکت های تحت کنترل مغز از حالت عادی خارج می شوند. علل از بین رفتن سلول های عصبی به دو دسته ژنتیکی و محیطی تقسیم می شوند.
ژنتیک
تعدادی از عوامل ژنتیکی ریسک ابتلا به پارکینسون را افزایش می دهند. پارکینسون می تواند به دلیل ژنتیک دارای نقص، به شکل ارثی در خانواده وجود داشته باشد و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. اگرچه احتمال ابتلا به پارکینسون به دلیل ژنتیک بسیار نادر است.
عوامل محیطی
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی سمی، از عوامل موثر در ابتلا به بیماری پارکینسون است. آفت کش ها و علف کش های مورد استفاده در کشاورزی، در کنار آلودگی ناشی از ترافیک و فعالیت های صنعتی، از مواد شیمیایی سمی به شمار می روند.
نقش تغذیه در پارکینسون
پارکینسون قابل درمان نیست و برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماری، عوارض جانبی شدیدی دارند. به همین دلیل افراد مبتلا به پارکینسون به دنبال روش های درمانی جایگزین برای کاهش علائم هستند.
از آنجایی که پارکینسون با کمبود سلول های دوپامین در بدن مرتبط است، محققان رژیم های غذایی را توصیه می کنند که به طور طبیعی دوپامین را بدن افزایش می دهند. به علاوه، علائم ثانویه پارکینسون از جمله زوال عقل، از طریق رژیم غذایی و ورزش قابل پیشگیری اند.
درمان پارکینسون با تغذیه
دنبال کردن یک رژیم غذایی مناسب علاوه بر بهبود سلامت بدن، به کاهش علائم بیماری پارکینسون کمک می کند. مصرف غذاهای کامل از جمله سبزیجات، میوه، پروتئین، حبوبات و غلات کامل، برای داشتن انرژی و استقامت بیشتر ضروری است. در ادامه به تاثیر تغذیه روی علائم و عوارض بیماری پارکینسون می پردازیم.
یبوست
یبوست یکی از رایج ترین عوارض بیماری پارکینسون است که به دلیل کند شدن فرایند گوارش اتفاق می افتد. در موارد شدیدتر، یبوست به مرور زمان به روده آسیب وارد می کند. برای رفع یبوست، مصرف فیبر و مایعات را افزایش دهید. برخی از بهترین منابع فیبر عبارتند از:
- میوه ها و سبزیجات
- غلات کامل
- حبوبات
- مغزها و دانه ها
کم آبی بدن
داروهای بیماری پارکینسون باعث کم آبی بدن می شوند. کم آبی بدن علاوه بر احساس خستگی بیشتر، به مرور زمان باعث ایجاد سردرگمی، عدم تعادل، ضعف و بیماری های کلیوی می شود. برای جلوگیری از کم آبی بدن، در طول روز مایعات فراوان مصرف کنید.
مغایرت دارویی
رایج ترین دارو برای درمان بیماری پارکینسون، کربی دوپا، در روده کوچک جذب می شود. وقتی دارو در مدت زمان کوتاهی بعد از یک وعده دارای پروتئین مصرف شود، در جذب آن اختلال به وجود می آید. برای افزایش تاثیرگذاری داروها، از مصرف آن بعد از غذاهای پروتئین دار خودداری کنید.
رژیم غذایی بیماران پارکینسون
رژیم غذایی مناسب بیماران پارکینسون باید دارای غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان ها باشد. استرس اکسیداتیو یکی از علل بیماری پارکینسون است و آنتی اکسیدان میزان آن را کاهش می دهد. علاوه بر غذاهای دارای آنتی اکسیدان، مصرف غذاهای پروبیوتیک و فیبر بالا از عوارضی مثل یبوست جلوگیری می کند.
در کنار غذاهای مفید، مصرف برخی غذاها برای بیماران پارکیسنون مضر است و بیماران پارکینسون باید از آنها پرهیز کنند.
غذاهای مضر برای پارکینسون
مصرف برخی از غذاهای مضر باعث افزایش شدت علائم پارکینسون و پیشرفت بیماری می شود. در ادامه به غذاهای مضر برای پارکینسون می پردازیم.
برخی از لبنیات
تحقیقات نشان می دهد مصرف محصولات لبنی ریسک ابتلا به پارکینسون را افزایش میدهد. برای مثال، مصرف شیر کم چرب ارتباط مستقیمی با افزایش ریسک این بیماری دارد. مصرف سایر لبنیات از جمله پنیر و ماست باعث تسریع پیشرفت بیماری پارکینسون می شود.
بنابراین به افراد مبتلا به پارکینسون توصیه می شود که از زیاده روی در مصرف لبنیات پرهیز کنید.
غذاهای دارای کلسترول و چربی اشباع شده
غذاهای سرشار از چربی مضر و اشباع شده ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می دهند. اگرچه مصرف زیاد کلسترول پیشرفت بیماری را شدیدتر می کند، چربی های چند اشباع نشده برای پارکینسون مفید اند. برای کنترل و کاهش نشانه های پارکینسون، مقدار کلسترول دریافتی در رژیم غذایی خود را کاهش دهید.
غذاهای فرآوری شده شامل غذاهای نیمه آماده، فست فود و برخی از خوراکی ها دارای چربی اشباع شده و کلسترول بالا هستند.
غذاهای جویدنی، ترد یا سخت
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون در جویدن و بلعیدن غذاها دچار مشکل می شوند. این حالت در وضعیت پیشرفته تر بیماری به وجود میاید و برای درمان آن باید به پزشک مراجعه کنید. اگر جویدن و بلعیدن غذا دشوار است، توصیه می شود از غذاهای خشک، ترد و انواع گوشت که نیاز به جویدن زیاد دارند، پرهیز کنید.
استفاده تکه های کوچک تر گوشت یا مرغ در غذاها، جویدن آنها را راحت تر می کند.
غذاهای فرآوری شده
مصرف غذاهای فرآوری شده باعث افزایش شدت علائم پارکینسون می شود. طبق یافته های تحقیقات، غذاهای فرآوری شده میزان نفوذ پذیری روده را بالا می برد که منجر به سندروم روده تحریک پذیر می شود. نفوذ پذیری روده یکی از عوامل موثر در پیشرفت علائم پارکینسون محسوب می شود. برخی از غذاهای فرآوری شده عبارتند از:
- غذاهای کنسروی
- نوشابه
- غلات صبحانه
- غذاهای آماده
- تنقلات از جمله کیک، شکلات و چیپس
غذاها و خوراکی های سرشار از شکر
برای داشتن یک رژیم غذایی سالم، مصرف شکر افزودنی را کاهش دهید. غذاهای دارای شکر افزودنی، به خصوص خوراکی های پخته شده در حرارت، کالری بالا و ارزش غذایی پایین دارند. زیاده روی در مصرف شکر منجر به اضافه وزن، قند خون بالا و کاهش انرژی می شود. کنترل وزن یکی از عوامل موثر بر درمان علائم پارکینسون محسوب می شود.
مواد غذایی مضر برای پارکینسون
- غذاهای دارای پروتئین بالا: پروتئین یکی از درشت مغذی های ضروری برای بدن است. اما مصرف زیاد پروتئین می تواند در اثربخشی برخی از داروهای پارکینسون اختلال ایجاد کند. غذاهایی مثل تخم مرغ، مرغ و گوشت دارای پروتئین بالا هستند و باید به میزان متناسب مصرف شوند.
- نمک و غذاهای سرشار از نمک: زیاده روی در مصرف غذاهای دارای نمک، خوراکی ها و غذاهای نیمه آماده، باعث بالا رفتن فشار خون می شود. فشار خون از عوامل موثر در تشدید علائم پارکینسون است.
- غذاهای اسیدی: برخی از داروهای بیماری پارکینسون باعث ایجاد حالت تهوع می شوند. به همین دلیل برای جلوگیری از عوارض جانبی داروها، توصیه می شود از مصرف غذاهای اسیدی پرهیز کنید.
چه غذاهایی برای پارکینسون ضرر دارد؟
از آنجایی که کافئین با برخی از داروهای پارکینسون مغایرت دارد، مصرف قهوه، چای، نوشابه و شکلات را کاهش دهید. همچنین اغلب نوشیدنی های کافئین دار باعث تشدید عطش در بیماران پارکینسون می شود.
خرما و پارکینسون
مصرف خرما از التهاب و آسیب های استرس اکسیداتیو جلوگیری می کند و برای حفاظت از مغر فواید زیادی دارد. خواص آنتی اکسیدانی خرما برای بیماران مبتلا به پارکینسون مفید است. همچنین خرما به کنترل و پیشگیری از عوارض شدیدتر پارکینسون، مثل زوال عقل، کمک می کند.
ماست و پارکینسون
تحقیقات ثابت کرده است که مصرف لبنیات از جمله شیر، پنیر و ماست باعث تشدید و پیشرفت بیماری پارکینسون می شود. به همین دلیل مصرف دائم لبنیات به افراد مبتلا به پارکینسون توصیه نمی شود. استفاده از ماست پروبیوتیک به دلیل نقش آن در رشد باکتری های فعال معده، جایگزین مناسبی است.
قهوه و پارکینسون
قهوه ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش می دهد. همچنین مصرف قهوه باعث کاهش علائم در افراد مبتلا به این بیماری می شود. در آزمایش های انجام شده درباره تاثیر کافئین روی علائم پارکینسون ثابت شده است مصرف روزانه کافئین (325 میلی گرم) تاثیر منفی روی لرزش یا عدم کنترل عضلات نمی گذارد.
زنجبیل و پارکینسون
زنجبیل به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی خود میتواند به عنوان یک مکمل غذایی برای بهبود برخی علائم بیماری پارکینسون مفید باشد.
بیماری پارکینسون به دلیل از بین رفتن تدریجی سلول های تولید کننده دوپامین در مغز ایجاد میشود و منجر به علائمی مثل لرزش، سفتی عضلات و کاهش تعادل میشود.
در این بیماری استرس اکسیداتیو و التهاب در بافت های مغزی نقش مهمی ایفا می‌کنند و زنجبیل میتواند به کاهش این عوامل کمک کند و گفته میشود زنجبیل به طور طبیعی میتواند باعث افزایش سطح دوپامین شود.
خاصیت کندر برای پارکینسون
از جمله خواص کندر میتوان به تقویت حافظه و هوش اشاره کرد این گیاه میتواند از برخی آسیب های مغزی جلوگیری کند بنابراین میتواند در بهبود فراموشی و زوال عقل که از عوارض بیماری پارکینسون هستند نیز نقش مثبت داشته باشد
همچنین کندر به دلیل داشتن خواص ضد التهابی میتواند به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در مغز کمک کند، که این عوامل در پیشرفت پارکینسون نقش دارند.
ترکیبات فعال موجود در کندر، ممکن است به بهبود عملکرد عصبی کاهش لرزش و تقویت حافظه در بیماران پارکینسون کمک کند.
فلفل و پارکینسون
فلفل به خصوص فلفل دلمه و فلفل تند می تواند برای بیماران مبتلا به پارکینسون مفید باشد. این سبزیجات حاوی نیکوتین طبیعی هستند، که ممکن است به محافظت از سلول‌های عصبی در برابر آسیب‌های پارکینسون کمک کند زیرا نیکوتین طبیعی موجود در فلفل ممکن است از سلول های دوپامین ساز محافظت کند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم فلفل میتواند خطر بروز پارکینسون را کاهش دهد.
سخن پایانی
پارکینسون یکی از رایج ترین بیماری ها در سنین میانسالی است. اگرچه پارکینسون غیرقابل درمان است، راه های زیادی برای کاهش علائم آن وجود دارد. تغذیه نقش مهمی در کنترل بیماری دارد و در کنار مصرف دارو، جراحی و ورزش، از عوامل موثر در درمان پارکینسون محسوب می شود.
پرهیز از غذاهای دارای کلسترول بالا، فرآوری شده و لبنیات به درمان پارکینسون کمک می کند.
سوالات متداول
آیا پارکینسون باعث مرگ می شود؟
مرگ و میر ناشی از پارکینسون نادر است؛ اگرچه بروز برخی عوارض بیماری می تواند خطرناک باشد. بهره گیری از دارو و در صورت نیاز جراحی، برای بیماران پارکینسون ضروری است.
علائم اولیه پارکینسون کدام اند؟
افت فشار خون هنگام بلند شدن، یبوست، از دست دادن حس بویایی و مشکلات خواب، از نشان های اولیه پارکینسون هستند.
آیا پارکینسون قابل درمان است؟
پارکینسون یک غیرقابل درمان و مادام العمر است. مصرف دارو، رژیم غذایی مناسب و تغذیه از عوارض خطرناک بیماری جلوگیری می کند.
