قهوه یکی از محبوب ترین نوشیدنی ها در سراسر جهان است و انواع مواد مغذی از جمله ریبوفلاوین (ویتامین B2)، نیاسین (ویتامین B3)، منیزیم، پتاسیم و آنتی اکسیدان ها را دارد. تحقیقات نشان می دهد مصرف قهوه برای دیابت، بیماری های قلبی، بیماری التهابی روده و کبد چرب مفید است. با این وجود، ماده کافئین می تواند برای برخی افراد مضر باشد. در این مقاله با فواید و مضرات قهوه آشنا می شوید.
فواید قهوه
وجود مواد آنتی اکسیدانی، کافئین و برخی از مواد شیمیایی، قهوه را به یک نوشیدنی مفید تبدیل می کنند. مصرف مداوم قهوه در محدوده مجاز کافئین روزانه (حداکثر 400 میلی گرم) فواید زیادی برای سلامتی دارد که در ادامه با آنها آشنا می شوید.
افزایش انرژی
قهوه دارای ماده ای به نام کافئین است که محرک سیستم عصبی اصلی است و نقش مهمی در افزایش انرژی دارد. کافئین مانع گیرنده ناقل عصبی به نام آدنوزین می شود و در نتیجه ناقل های عصبی دیگر در مغز را افزایش می دهد. برای مثال با افزایش دوپامین در مغز، میزان انرژی تنظیم می شود. تحقیقات نشان می دهد مصرف کافئین زمان اتمام انرژی را تا 12% به تعویق می اندازد و برای ارتقاء عملکرد ورزشی فواید زیادی دارد.
کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع دو
تحقیقات ثابت کرده اند مصرف مداوم قهوه باعث کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع دو در دراز مدت می شود. قهوه به دلیل نقشی که در حفظ سلول های بتا در پانکراس دارد، برای تنظیم میزان قند خون مفید است. سلول های بتا در پانکراس مسئول ترشح انسولین و کنترل قند خون هستند. علاوه بر این، قهوه دارای آنتی اکسیدان است و می تواند برای مقاومت به انسولین، التهاب و متابولیسم مفید باشد. همه این عوامل در ابتلا به دیابت نوع دو نقش دارند.
عملکرد مغز
اگرچه تحقیقات نتایج مختلفی به دست آورده اند، متخصصان معتقدند قهوه برای جلوگیری از بیماری های زوال عصبی از جمله بیماری پارکینسون و آلزایمر، خواص زیادی دارد. تحقیقات نشان می دهد قهوه برای درمان علائم پارکینسون و کاهش ریسک پارکینسون مفید است. همچنین مصرف مداوم قهوه باعث کاهش ریسک زوال عقل و کاهش توانایی شناختی در سنین بالاتر می شود.
کنترل وزن
کنترل ذخیره چربی و بهبود سلامت گوارش از فواید قهوه به شمار می روند که در تناسب اندام نقش دارند. تحقیقات ثابت کرده اند مصرف قهوه باعث کاهش ذخیره چربی در بدن، به خصوص در مردان، می شود. همچنین تاثیر قهوه بر میزان انرژی و بالا بردن متابولیسم، تاثیر مثبتی بر عملکرد ورزشی افراد می گذارد. برای مثال احتمال داشتن تحرک فیزیکی کافی روزانه در افرادی که روزی دو بار قهوه مصرف می کنند، 17% بیشتر از سایر افراد است.
کاهش ریسک افسردگی
کاهش ریسک ابتلا به افسردگی یکی از فواید اصلی قهوه به شمار می رود. با توجه به نتایج تحقیقات، هر لیوان قهوه مصرفی روزانه، 8% ریسک ابتلا به افسردگی را کاهش می دهد. مصرف قهوه باعث ترشح ناقل های عصبی شادی آور از جمله سروتونین، دوپامین و نورآدرنالین می شود که در جلوگیری از افسردگی نقش دارند.
سلامت قلب
تحقیقات نشان می دهد قهوه برای سلامت قلب فواید زیادی دارد. مصرف 2 تا 5 لیوان قهوه در روز ریسک ابتلا به بیماری های قلبی را تا 15%، و ریسک سکته را تا 21% کاهش می دهد. جلوگیری از حمله قلبی، یکی دیگر از خواص قهوه برای سلامت قلب به شمار می رود. اگرچه باید توجه داشته باشید که قهوه روی میزان فشار خون تاثیر می گذارد. بنابراین افرادی که به بیماری فشار خون بالا مبتلا هستند باید مقدار مصرف قهوه را محدود کنند.
افزایش طول عمر
قهوه به دلیل خواص مختلفی که برای سلامتی دارد، باعث افزایش طول عمر می شود. برای مثال نتایج تحقیقاتی نشان می دهد مصرف حداقل یک لیوان قهوه در روز ریسک مرگ و میر ناشی از سرطان را کاهش می دهد. علاوه بر این، وجود آنتی اکسیدان ها در قهوه نقش مهمی در افزایش طول عمر دارد. آنتی اکسیدان ها از سلول در برابر رادیکال های آزاد و آسیب به دی ان ای (DNA) محافظت می کنند.
جلوگیری از التهاب
دانه های قهوه سرشار از آنتی اکسیدان اند که از سلول در برابر آسیب ها محافظت می کنند. اگرچه فواید قهوه فقط به دلیل وجود آنتی اکسیدان ها نیست و به ترکیبات شیمایی فنولیک هم مرتبط اند. ترکیبات فنولیک یا فنول ها، موادی هستند که در منابع گیاهی یافت می شوند و نقش کلیدی در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارند. این ترکیبات از التهاب و آسیب استرس اکسیداتیو به سلول ها جلوگیری می کنند. این ترکیبات مشابه انواع منابع گیاهی از جمله سبزیجات و میوه ها عمل می کنند.
بهبود عملکرد ورزشی
قهوه برای افرادی که قصد بهبود عملکرد ورزشی خود را دارند، یکی از بهترین نوشیدنی های انرژی زا محسوب می شود. تحقیقات نشان می دهد مصرف قهوه قبل از ورزش باعث افزایش استقامت و کاهش میزان ادراک سختی در افراد می شود. افزایش قدرت بدنی و بهبود اتمام تایم تریل (برای ورزشکاران دو و دوچرخه سواری)، سایر فواید قهوه برای عملکرد ورزشی هستند.
مضرات قهوه
با وجود فواید متعدد، زیاده روی در مصرف قهوه دارای عوارض جانبی است که می توانند سلامتی افراد را تحت تاثیر قرار دهند. در صورتی که با هر یک از این عوارض مواجه شدید، باید مقدار کافئین دریافتی خود را کاهش دهید یا از مصرف قهوه پرهیز کنید. در ادامه به مضرات قهوه می پردازیم.
اضطراب
کافئین نقش مهمی در افزایش هوشیاری دارد. کافئین فعالیت نوعی ماده شیمیایی در مغز به نام آدنوزین، که باعث احساس خستگی می شود را متوقف می کند. در همین حال ترشح آدرنالین را افزایش می دهد. این هورمون از علل اصلی افزایش انرژی محسوب می شود. اگرچه مصرف بیش از حد قهوه می تواند به اضطراب و استرس منجر شود. مصرف بیش از 1000 میلی گرم کافئین در روز باعث بروز علائم اضطراب می شود. این مقدار در افراد دارای حساسیت به کافئین کمتر است. افزایش میزان کورتیزول یا هورمون استرس، یکی دیگر از عوارض زیاده روی در مصرف قهوه است.
بی خوابی
اگرچه قهوه در بسیاری از موارد برای افزایش تمرکز و کاهش خواب آلودگی مورد استفاده قرار می گیرد، زیاده روی در مصرف قهوه می تواند منجر به کم خوابی مزمن شود. مصرف بیش از حد کافئین باعث کاهش مدت زمان خواب و افزایش زمان به خواب رفتن می شود. تحقیقات نشان می دهد کافئین به طور میانگین به مدت 5 ساعت در سیستم بدن باقی می ماند. اگرچه این مقدار می تواند بین 1 ساعت و نیم تا 9 ساعت متفاوت باشد. بنابراین از مصرف قهوه تا حداقل 5 ساعت قبل از خواب، خودداری کنید.
ناراحتی های گوارشی
مصرف قهوه در بسیاری از افراد منجر به رفع یبوست می شود. خاصیت قهوه به عنوان ملین به دلیل ترشح هورمون گوارشی به نام گاسترین است که فعالیت کولون را تسریع می کند. در واقع قهوه های بدون کافئین هم تاثیر مشابهی روی گوارش دارند. در نتیجه اسهال یکی از عوارض جانبی مصرف بیش از حد قهوه است. تحقیقات نشان می دهد نوشیدنی های کافئین دار، به خصوص قهوه، باعث تشدید علائم رفلاکس معده (GERD) می شود. در صورتی که به بیماری زخم معده و رفلاکس معده مبتلا هستید، مقدار قهوه مصرفی خود را کاهش دهید.
واپاشی عضلات
رابدومیولیز (Rhabdomyolysis) یا واپاشی ماهیچه مخطط، یک بیماری خطرناک است که در آن فیبرهای آسیب دیده ماهیچه ها وارد جریان خون می شوند. از کارفتادگی کلیه یکی از عوارض جدی این بیماری است. علل رایج رابدومیولیز عبارتند از عفونت، تراما، زخم سمی حشرات یا مار و کشیدگی عضلانی. یکی دیگر از علل رابدومیولیز، زیاده روی در مصرف قهوه است که به ندرت پیش میاید. برای جلوگیری از هرگونه عارضه، توصیه می شود میزان کافئین مصرفی خود را به 400 میلی گرم در روز محدود کنید.
فشار خون بالا
به طور کلی، مصرف قهوه تاثیر منفی در ریسک بیماری های قلبی و سکته ندارد. اگرچه به دلیل خاصیتی که در برانگیختن سیستم عصبی دارد، باعث بالا رفتن فشار خون می شود. فشار خون بالا با محدود کردن جریان خونی که به مغز و قلب می رسد، ریسک بیماری قلبی و سکته را افزایش می دهد. این تاثیر قهوه بیشتر در افرادی که به مصرف آن عادت ندارند بروز می کند و موقتی است. به همین دلیل توجه به زمان و مقدار مصرف قهوه در افراد مبتلا به فشار خون، اهمیت زیادی دارد.
تپش قلب
خاصیت برانگیزاننده کافئین روی سیستم عصبی، ضربان قلب را تسریع می کند. همچنین می تواند باعث تغییر ضربان ریتم ضربان قلب شود که فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial fibrillation) نام دارد. البته در صورتی که به مقدار کافئین موجود در قهوه روزانه خود عادت داشته باشید، با این عوارض جانبی مواجه نخواهید شد. فقط در صورتی که بعد از مصرف قهوه دچار تپش قلب شدید، از قهوه هایی با درصد کافئین کمتر استفاده کنید.
خستگی و بی حالی
قهوه، چای و نوشیدنی های دارای کافئین به خاصیت انرژی زایی معروف هستند. اگرچه بعد از خروج کافئین از سیستم، این تاثیر معکوس می شود و احساس خستگی را به وجود می آورد. در تحقیقاتی دریافتند که مصرف قهوه سطح هوشیاری و انرژی را به مدت چند ساعت افزایش می دهد؛ اما در روز بعد افراد با احساس خستگی بیشتری مواجه می شوند. برای پرهیز از افت انرژی، به جای مصرف قهوه در دوز کافئین بالا، آن را به مقدار متوسط مصرف کنید.
اعتیاد و وابستگی
با وجود همه فواید قهوه، مصرف آن بعد از مدتی تبدیل به عادت می شود. تحقیقات ثابت کرده اند اگرچه قهوه باعث ترشح هورمون های شیمیایی مشابه آمفتامین (amphetamines) می شود، اما اعتیاد مشابهی ایجاد نمی کند. مصرف قهوه به خصوص در دوز کافئین بالا، باعث وابستگی می شود.
تکرر ادرار
قهوه به دلیل تاثیر محرکی که روی مثانه دارد، باعث تکرر ادرار می شود. مصرف بیش از حد قهوه ریسک بی اختیاری ادرار در افراد را افزایش می دهد. بیشتر تحقیقات در این زمینه، روی تاثیر کافئین در افراد مسن یا مبتلا به مثانه بیش فعال و بی اختیاری ادرار تمرکز داشته اند. برای مثال، مصرف 4.5 میلی گرم کافئین به ازای هر 1 کیلوگرم وزن بدن در افراد مبتلا به مثانه بیش فعال، منجر به افزایش چشم گیر تکرر ادرار شد. کاهش مقدار کافئین دریافتی به بهبود این علائم کمک می کند.
فواید قهوه برای مردان
قهوه دارای محرکی قوی به نام کافئین است که برای افزایش هوشیاری، انرژی و متابولیسم فواید زیادی دارد. همچنین مصرف کافئین می تواند منجر به تقویت قوای جنسی در مردان شود. تحقیقات نشان می دهند مصرف بیش از 4 میلی گرم قهوه قبل از ورزش، به بهبود میزان هورمون تستوسترون در ورزشکاران کمک می کند. جلوگیری از سنگ کلیه، کاهش ریسک دیابت و سرطان کبد، سایر فواید قهوه برای مردان هستند.
فواید قهوه برای زنان
مصرف قهوه ریسک ابتلا به بیماری های مزمن از جمله دیابت نوع دو، سرطان و کبد چرب را کاهش می دهد. کاهش علائم اختلال در حالات، حافظه و تمرکز در زنان در دوران پیش از یائسگی، سایر فواید قهوه به شمار می روند. مصرف قهوه همچنین از سرطان آندومتر، نوعی سرطان که در دیواره داحلی رحم را تحت تاثیر قرار می دهد، پیشگیری می کند. از فواید قهوه برای تناسب اندام می توان به افزایش انرژی، متابولیسم و چربی سوزی اشاره کرد.
فواید قهوه برای مو
مواد موجود در کافئین باعث افزایش رشد مو و جلوگیری از ریزش می شوند. کافئین با تحریک ساقه مو، ضخامت و طول ریشه مو را افزایش می دهد. همچنین کافئین موجود در قهوه باعث بالا رفتن میزان خونرسانی به فولیکول مو می شود که در رشد و بازسازی آن موثر است.
فواید قهوه برای پوست
مصرف قهوه یکی از بهترین درمان های خانگی برای سلامت پوست است. وجود آنتی اکسیدان ها و فنول ها، که از آسیب رادیکال های آزاد به سلول جلوگیری می کنند، برای شادابی پوست فواید زیادی دارد. نوشیدن قهوه و تهیه ماسک های زیبایی از دانه آسیاب شده قهوه هر دو خواص زیادی برای شادابی و سلامت پوست دارند که در ادامه به آنها می پردازیم.
1.کاهش سلولیت
قهوه به کاهش سلولیت پوستی کمک می کند. کافئین موجود در قهوه با منبسط کردن رگ های خونی زیر پوست و بهبود جریان خون، سلولیت را کاهش می دهد. برای بهره بردن از فواید قهوه برای سلولیت، بهتر است از اسکراب قهوه برای ماساژ پوست استفاده کنید. پوسته پوسته شدن پوست خاصیت نرم کنندگی و تاثیرگذاری بیشتری برای ظاهر سلولیت دارد.
2.خاصیت ضد پیری
به کارگیری مستقیم قهوه به روی پوست به کاهش اثر قرمزی، خطوط و لکه های خورشیدی کمک می کند. قرار گرفتن مداوم پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش و فرابنفش منجر به پیری زودرس پوست می شوند که این اثر پیری نور نامیده می شود. تحقیقات ثابت کرده اند مصرف قهوه و کاهش پیری نور (photoaging) ارتباط مستقیم دارند.
3.ویتامین B3 برای سرطان پوست
قهوه یکی از منابع غنی ویتامین B3 یا نیاسین است که در نتیجه تجزیه ترکیب شیمیایی تریگونلین (trigonelline) آزاد می شود. اگرچه، تریگونلین زمانی به نیاسین تجزیه می شود که قهوه برشته شده یا همان رست شده باشد. طبق انجمن سرطان پوست آمریکا، نیاسین از سرطان های پوست و سایر زائده های پوستی جلوگیری می کند.
4.کاهش التهاب
کلروژنیک اسید (CGA) یکی از مهم ترین اسیدهای موجود در قهوه است که خواص ضد التهابی دارد. علاوه بر این مولکول هایی به نام ملانوئیدین با خواص آنتی اکسیدانی بالا، برای کاهش التهاب موثر هستند. التهاب مضرات زیادی برای پوست دارد که از جمله آنها می توان به هایپرپیگمنتیشن (hyperpigmentation) اشاره کرد. در این اختلال پوستی، باعث به وجود آمدن ضایعات پررنگ در سطح پوست می شود. خواص ضد التهابی قهوه ریسک ابتلا به بیماری هایپرپیگمنتیشن را کاهش می دهد.
5.درمان آکنه
مصرف مداوم قهوه برای از بین بردن هرگونه بیماری ناشی از باکتری های مضر، موثر است. زخم ها یا عفونت های پوستی تکرار شونده از بیماری هایی هستند که به دلیل فعالیت باکتری های مضر به وجود می آیند. کلروژنیک اسید موجود در قهوه علاوه بر خواص ضد التهابی، دارای ویژگی ضد باکتری است. در کنار مصرف مداوم قهوه، یکی دیگر از راه های استفاده از آن برای درمان آکنه تهیه اسکراب از دانه های قهوه و قرار دادن آن روی پوست است.
6.خاصیت آرام بخشی
اگرچه مصرف قهوه به دلیل تاثیر محرکی که روی سیستم عصبی دارد شناخته می شود، در صورتی که آنها روی پوست اعمال کنید، اثر آرام بخشی دارد. آنتی اکسیدان های موجود در قهوه نقش مهمی در شادابی و جلوگیری از پیری پوست دارند.
7.سیاهی زیر چشم
قهوه به کاهش سیاهی زیر چشم کمک می کند. کافئین موجود در قهوه با منبسط کردن رگ های خونی که منجر به سیاهی زیر چشم می شوند، از آن جلوگیری می کند. برای درمان سیاهی زیر چشم با قهوه کافی است نصف قاشق قهوه آسیاب شده را با روغن زیتون ترکیب کنید. ماده به دست آمده را به مدت 5 الی 10 دقیقه، بدون ماساژ دادن دور چشم قرار بدهید.
8.مراقبت پوستی بعد از قرار گرفتن در معرض نور خورشید
زمانی که به مدت زمان طولانی در معرض نور خورشید قرار گرفتید، می توانید برای جلوگیری از بروز هرگونه حساسیت یا ناراحتی پوستی از قهوه استفاده کنید. خواص ضد پیری و ضد التهابی قهوه برای این موقعیت مفید هستند. قهوه دم کرده می تواند قرمزی و التهاب ناشی از نور خورشید را کاهش دهد. برای به کار بردن قهوه به منظور کاهش ورم صورت، ابتدا قهوه را دم کنید. سپس آن را با استفاده از آب خنک، رقیق کنید. یک حوصله یا پارچه نرم را به قهوه آغشته کرده و آن را روی پوست قرار دهید. می توانید این فرایند را به مدت 3 یا 4 بار در روز تکرار کنید.
فواید قهوه برای کبد
طبق یافته های متخصصان، قهوه فواید زیادی برای سلامت کبد دارد. وقتی بدن کافئین را تجزیه و هضم می کند، نوعی ماده شیمایی به نام پاراگزانتین (paraxanthine) می سازد که رشد بافت زخم در فیبروز کبدی را کاهش می دهد. این ماده همچنین برای درمان سرطان کبد، سیروز الکلی و بیماری کبد چرب غیر الکلی و هپاتیت سی مفید است. علاوه بر اینها، مواد شیمایی موجود در قهوه خاصیت ضد سرطان دارند. مصرف قهوه در کنار داروهای اصلی، به درمان رایج ترین سرطان کبد یعنی هپاتوسلولار کارسینوما، کمک می کند.
فواید قهوه برای کبد چرب
مصرف قهوه برای درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی مفید است. بیماری کبد چرب غیرالکلی به دلیل تجمع چربی در سلول های کبد به وجود می آید. افراد دارای اضافه وزن و کلسترول بالا بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرند. تحقیقات نشان می دهد مصرف مستمر قهوه ریسک ابتلا به بیماری کبد چرب را کاهش می دهد. قهوه همچنین برای افرادی که به بیماری هپاتیت سی مبتلا هستند، خواص زیادی دارد. بیماری هپاتیت سی، نوعی بیماری ویروسی است که می تواند منجر به عفونت کبد، سیروز و سرطان کبد شود.
سخن پایانی
مصرف قهوه به طور کلی دارای فواید زیادی است. اگرچه زیاده روی در مصرف قهوه می تواند باعث افزایش کلسترول، سوزش سر دل، بی خوابی، بالا رفتن فشار خون، استرس و اضطراب شود. با این وجود قهوه دارای آنتی اکسیدان ها و سایر مواد فعال است که برای کاهش التهاب داخلی و محافظت از بدن در برابر بیماری های مزمن مفید اند. رعایت محدودیت مقدار کافئین روزانه می تواند از بروز هرگونه عوارض جانبی جلوگیری کند.
سوالات متداول
آیا قهوه چربی سوز است؟
مصرف قهوه در کوتاه مدت باعث بالا بردن متابولیسم و چربی سوزی می شود. اما بعد از مدتی بدن به این تاثیرات مقاوم شده و تغییرات متوقف می شوند. همچنین قهوه اشتها را کاهش می دهد و از پرخوری جلوگیری می کند.
قهوه چقدر کالری دارد؟
یک لیوان قهوه به همراه شیر و شکر دارای 70 کالری است. قهوه سیاه بدون کالری و قهوه اسپرسو دارای 20 کالری هستند.
منابع: