آمار ابتلا به دیابت در کودکان و نوجوانان در حال افزایش است. آمارها نشان می دهد تقریباً 210 هزار فرد زیر 20 سال در ایالات متحده آمریکا در سال 2020 به دیابت مبتلا هستند. تشخیص و درمان به موقع نقش موثری در سلامت و تندرستی آن ها در طول زندگی خواهد داشت.
اگر چه دیابت نوع 1 در بین جوانان بیشتر از دیابت نوع 2 مشاهده می شود اما نرخ ابتلا به هر دو نوع دیابت در کودکان و نوجوانان سیر صعودی دارد، به طوری که پزشکان در سال های 2014-2015 حدود 18291 فرد 10 تا 19 ساله مبتلا به دیابت نوع 1 و حدود 5758 فرد دیابتی نوع 2 را تشخیص داده اند.
این در حالی است که به گزارش موسسه ملی بهداشت، نرخ دیابت نوع 1 به میزان 1.8 درصد و دیابت نوع 2 به میزان 4.8 درصد به صورت سالانه در حال افزایش است.
همانند بزرگسالان، دیابت در افراد زیر 20 سال خطر عوارض سلامتی در طول زندگی را افزایش می دهد. در این مقاله مروری بر علائم، علل و گزینه های درمانی انواع دیابت در کودکان و نوجوانان خواهیم داشت.
کودکان و نوجوانان تحت تاثیر کدام نوع دیابت هستند؟
_1654208848.jfif)
با وجود این که دیابت نوع 1 در افراد زیر 20 سال شایع تر است اما دیابت نوع 2 نیز می تواند آن ها را تحت تاثیر قرار دهد.
دیابت نوع 1
دیابت نوع 1 که در گذشته به دیابت وابسته به انسولین مشهور بود، به دلیل عدم توانایی پانکراس در تولید انسولین رخ می دهد. قند موجود در خون بدون انسولین نمی تواند به سلول ها منتقل شود و در نتیجه فرد با افزایش سطح خون مواجه می شود. دیابت نوع 1 می تواند از اوایل کودکی تا بزرگسالی بروز کند اما 85 درصد از مبتلایان را افراد زیر 20 سال تشکیل می دهند و سن متوسط تشخیص این نوع دیابت 13 سال است.
افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید تا آخر عمر از انسولین استفاده کنند و بر سطح قند خون نظارت داشته باشند. توجه به رژیم غذایی و ورزش نیز به مدیریت این دیابت کمک می کند.
دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان کمتر بروز می کند و نرخ ابتلا به این دیابت با افزایش چاقی در این محدوده سنی در حال افزایش است. آمارها نشان می دهد در سال های 2015-2016 حدود 18.5 درصد از افراد 2 تا 19 ساله در در ایالات متحده آمریکا به چاقی مبتلا بودند.
والدین، خواهر یا برادر مبتلا به دیابت نوع 2 خطر ابتلا به این دیابت را در کودکان افزایش می دهد. بیش از 75 از کودکان مبتلا به دیابت نوع 2، فامیل درجه یکی داشته اند که به دلیل ژنتیک یا سبک زندگی مشترک به دیابت مبتلا بوده است.
کنترل دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان می تواند همراه با مصرف دارو باشد. البته تغییر رژیم غذایی، فعالیت ورزشی و حفظ وزن در محدوده نرمال نیز در کنترل این نوع دیابت موثر است.
علائم دیابت در کودکان و نوجوانان
علائم مشابهی در هر دو نوع دیابت در کودکان و نوجوانان با بزرگسالان وجود دارد. برخی علائم در دیابت نوع 1 و 2 مشترک است، در حالی که برخی دیگر تنها مختص نوع خاصی از دیابت هستند.
علائم دیابت نوع 1
دیابت نوع 1 در کودکان و نوجوانان در طی چند هفته و به سرعت ایجاد می شود و دارای علائم اصلی زیر است:
- افزایش احساس تشنگی و نوشیدن بیش از حد مایعات به گونه ای که عطش کودک برطرف نمی شود.
- تکرر ادرار و احتمال خیس کردن رختخواب در کودکان و یا استفاده بیشتر از دستشویی. در نوزادان نیز با افزایش حجم ادرار به اصطلاح پوشک سنگین تر می شود.
- کاهش وزن که از نشانه های معمول دیابت قبل از تشخیص بیماری می باشد.
- خستگی بیش از حد در کودک
- تاری دید
- گرسنگی شدید
- تغییر رفتار یا افزایش تحریک پذیری و پرخاشگری کودک
- بوی میوه در نفس
- عفونت قارچی در دختران
والدین باید 4 علامت اولیه بالا را در کودکان مورد توجه قرار دهند. توجه به این علائم می تواند در تشخیص دیابت نوع 1 در کودکان و نوجوانان قبل از بروز کتواسیدوز دیابتی موثر باشد. البته بسیاری از افراد ممکن است تنها یک یا دو علامت را داشته باشند.
برخی مواقع تا زمانی که علائم شدید نباشد دیابت تشخیص داده نمی شود و این امر می تواند سلامت و حیات فرد را به خطر بیاندازد.(بیماری کتواسیدوز دیابتی زمانی رخ می دهد که بدن در مواجه با کمبود انسولین از سوزاندن چربی برای تولید انرژی استفاده کند. این حالت یک مشکل هشدار دهنده برای فرد است و باید سریعاً درمان شود.)
علائم دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان با علائم تدریجی بروز می کند و ممکن است ماه ها یا سال ها طول بکشد تا تشخیص داده شود. علائم اصلی که در نتیجه افزایش قند خون رخ می دهد به شرح زیر است:
- افزایش احساس گرسنگی و تشنگی
- تکرر ادرار به ویژه در شب
- احساس خستگی
- تاری دید به دلیل خشکی چشم
- لکه های تیره و مخملی پوست که بیشتر در اطراف گردن، زیر بغل و کشاله ران دیده می شود و به آکانتوز نیگزیکانس معروف است.
- کاهش وزن ناخواسته (کاهش وزن در کودکان مبتلا به دیابت نوع 2 کمتر از کودکانی است که دیابت نوع 1 دارند)
- خارش اطراف ناحیه تناسلی و احتمال عفونت های مکرر
- کند شدن روند بهبود زخم ها و بریدگی ها
- سندروم تخمدان پلی کیستیک در دختران که با مقاومت به انسولین مرتبط است.
در صورت مشاهده هر یک از نشانه های فوق بایستی والدین، کودک خود را نزد پزشک ببرند تا آزمایش های لازم برای تشخیص دقیق و قطعی انجام شود.
روش های پیشگری از دیابت در کودکان و نوجوانان
_1654208325.jfif)
پیشگیری از دیابت نوع 1 در حال حاضر امکان پذیر نیست. در مورد دیابت نوع 2 نیز تنها عوامل قابل کنترل را می توان کاهش داد. رعایت موارد زیر در دوران کودکی می تواند تا حد زیادی از ابتلا به دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان موثر باشد:
- وزن نرمال: افزایش وزن با افزایش احتمال مقاومت به انسولین خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را بالا می برد.
- فعالیت بدنی: ورزش و فعالیت بدنی با بهبود حساسیت به انسولین و تنظیم فشار خون، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می دهد.
- کاهش مصرف مواد غذایی شیرین: غذاها و نوشیدنی های شیرین موجب افزایش وزن و ایجاد مشکل در عملکرد انسولین می شود. در عوض پیروی از رژیم غذایی متعادل که سرشار از میوه ها و سبزیجات سالم، پروتئین های بدون چربی و در کل مواد غذایی غنی از فیبر، ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها و … باشد می تواند در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان موثر باشد.