قند خون می تواند بدون هیچ نشانه ای افزایش پیدا کند و به بیماری دیابت نوع دو تبدیل شود. به همین دلیل بیشتر افراد مبتلا به قند خون بالا از آن بی اطلاع هستند. افزایش قند خون می تواند به قلب، کلیه ها، چشم ها و اعصاب آسیب وارد کند. دیابت علائم اولیه خفیفی دارد که شناختن آنها به تشخیص دیابت بدون آزمایش کمک می کند.
در این مقاله با نشانه های اولیه دیابت و راه تشخیص آن آشنا می شوید.
آیا تشخیص دیابت بدون آزمایش ممکن است؟
قند خون بالا نشانه هایی دارد که شناختن آنها برای تشخیص دیابت بدون آزمایش مفید است. طبق مراکز پیشگیری و کنترل دیابت ((CDC، نشانه های زیر می توانند ناشی از دیابت نوع یک یا نوع دو باشد. توصیه می شود در صورت تجربه کردن این علائم، برای انجام آزمایش اقدام کنید.
- عطش شدید
- تکرر ادرار
- کاهش وزن ناخواسته
- افزایش گرسنگی
- تاری دید
- بی حسی، گزگز و خواب رفتن دست و پا
- خشکی و خارش پوست
- زخم هایی که بهبود پیدا نمی کنند
قند خون بالا چه علائمی دارد؟
علائم قند خون در افراد به شکل های مختلفی بروز می کنند. از رایج ترین نشانه های قند خون بالا می توان به تشنگی شدید، تکرر ادرار، احساس ضعف و بی رمقی، کاهش وزن غیرمنتظره و تاری دید اشاره کرد. در ادامه به بررسی این علائم می پردازیم.
دیابت و کم آبی بدن
کم آبی بدن یا دهیدراته شدن یکی از علائمی است که نشان می دهد قند خون از میزان طبیعی بالاتر است. در این حالت بدن بیشتر از مایعات دریافتی، مایعات از دست می دهد. اگر قند خون فرد بالا باشد، مقدار مازاد باید به طور طبیعی از طریق ادرار دفع شود؛ در نتیجه باعث دهیدراته شدن می شود.
تشنگی زیاد و نیاز به نوشیدن مایعات بدون رفع تشنگی، می تواند از علائم دیابت باشد.
دیابت و تکرر ادرار
داشتن تکرر ادرار از رایج ترین عوارض قند خون بالا است. گلوکز مازاد خون در حالت طبیعی در کلیه ها تصفیه می شود. در حالی که در بیماری دیابت، این مقدار بیش از حد افزایش می یابد و کلیه ها قابلیت بازجذب آن را از دست می دهند. به همین دلیل قند مازاد از طریق ادرار دفع و فرد دارای قند خون بالا، دچار تکرر ادرار می شود.
احساس ضعف و افت انرژی
از نشانه های دیابت که شناسایی آن به تشخیص دیابت بدون آزمایش کمک می کند، احساس ضعف بی حالی مزمن است. در بیماری دیابت، فرایند سوخت و ساز گلوکز برای تامین انرژی دچار اختلال می شود و به همین دلیل فرد با وجود غذا خوردن، دچار افت انرژی می شود.
در حالی که ساختن انسولین در پانکراس متوقف شده یا هورمون انسولین اثربخشی ندارد، گلوکز وارد سلول ها نمی شود. ضعف ناشی از دیابت ممکن است به شکل خواب آلودگی یا کاهش تمرکز بروز کند.
تاری دید
نوسانات قند خون در بیماری دیابت روی وضوح دید تاثیر می گذارند. وقتی قند خون به سرعت از میزان کم یا طبیعی به مقدار بالا جهش می کند، شکل عدسی چشم را تحت تاثیر قرار می دهد. ورم عدسی چشم ها، علت تار شدن متناوب دید در افراد مبتلا به دیابت است. معمولا بعد از تنظیم شدن قند خون، دید به حالت نرمال بر می گردد.
تاری دید همچنین یکی از علائم رتینوپاتی دیابتی است که از عوارض قند خون بالا برای چشم به شمار می رود. رتینوپاتی دیابتی عوارضی مثل درد و قرمزی چشم ها، دیدن لکه های شناور مقابل چشم و کاهش دید در تاریکی دارد.
کاهش وزن
در بسیاری از موارد، دیابت باعث کاهش وزن غیرمنتظره می شود. در بیماری دیابت هورمون انسولین اثربخشی خود را از دست می دهد؛ بنابراین گلوکز خون وارد سلول های ماهیچه ها نمی شود و در جریان خون جمع می شود. در این وضعیت بدن به منبع تامین انرژی، گلوکز، دسترسی ندارد و برای جبران آن از منابع چربی ذخیره شده استفاده می کند.
در این وضعیت ماهیچه و چربی سوزی افزایش پیدا می کند و منجر به کاهش وزن شدید در وزن می شوند.
عفونت های مکرر
تجربه عفونت های مکرر یکی از نشانه های قند خون بالا است. از علل این عفونت ها می توان به خونرسانی ضعیف اشاره کرد. با تجمع پلاک های مرتبط با دیابت در رگ های خونی، خونرسانی به نواحی آلوده به عفونت کاهش پیدا می کند و توانایی بدن در مقابله با عفونت یا التیام جراحت ها تضعیف می شود.
همچنین دیابت باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می شود. قند خون بالا واکنشی محافظتی به نام التهاب را به وجود می آورد که به مرور زمان به ارگان های داخلی آسیب می زند. به این ترتیب ریسک ابتلا به عفونت در افراد مبتلا به دیابت، بالا است.
التیام پیدا نکردن زخم ها
قند خون بالا، علت اصلی التیام نیافتن زخم های باز است. در صورتی که قند خون بیشتر از مقدار نرمال باشد، از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به سلول ها جلوگیری می کند. همچنین با ایجاد اختلال در کارکرد سیستم ایمنی، باعث تضعیف گلبول های سفید در برابر آلودگی می شود.
افزایش التهاب یکی دیگر از عوارض قند خون بالا است که در اثر آن، فرایند بهبود جراحت ها کند می شود.
بخوانید : زخم دیابت چیست؟ علل، علائم و نحوه ی درمان زخم دیابتی
گزگز یا بی حسی دست و پا
یکی از رایج ترین نشانه های بیماری دیابت، نوروپاتی دیابتی یا آسیب به اعصاب است که در 50 درصد افراد مبتلا به دیابت بروز می کند. نوروپاتی دیابتی به خصوص روی اعصاب پاها تاثیر می گذارد اما سایر قسمت های بدن از جمله سیستم گوارش، مجاری ادراری، رگ های خونی و قلب را هم تحت تاثیر قرار می دهد.
با کنترل قند خون از طریق رژیم غذایی سالم و افزایش فعالیت فیزیکی می توان این علائم را کاهش داد.
تشخیص دیابت نوع یک بدون آزمایش
یکی از تغییراتی که می تواند نشان دهنده بیماری دیابت نوع یک باشد، کاهش وزن غیرمنتظره است. زمانی که بدن از طریق غذا، گلوکز مورد نیاز برای تامین انرژی را به دست نمی آورد، چربی سوزی و عضله سوزی جایگزین آن می شود. افراد مبتلا به دیابت نوع یک حتی بدون تغییر رژیم غذایی، دچار کاهش وزن می شوند.
از نشانه های دیگر دیابت نوع یک می توان به حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد. با تغییر فرایند سوخت و ساز به سوزاندن چربی، کتون ساخته می شود. کتون ها در جریان خون تجمع پیدا می کنند و به میزان خطرناکی افزایش می یابند. این بیماری کتواَسیدوز دیابتی (diabetic ketoacidosis) نام دارد.
علائم کتواَسیدوز عبارتند از شکم درد، تنگی نفس، حالت تهوع و بوی بد دهان.
تشخیص دیابت نوع دو بدون آزمایش
دیابت نوع دو علائم مشابهی با دیابت نوع یک دارد. اگرچه دیابت نوع دو بیشتر در سنین بزرگسالی، و دیابت نوع یک در سنین کودکی و نوجوانی بروز می کند. یکی از علائم اولیه دیابت نوع دو، ابتلا به عفونت قارچی است. قارچ از گلوکز تغذیه می کند و گلوکز بیش از حد می تواند زمینه رشد آن را فراهم کند.
قارچ می تواند در هر ناحیه ای از پوست که دارای گرما و رطوبت باشد، رشد کند.
تشخیص قند خون در خانه
برای تشخیص قند خون در خانه می توانید از یک دستگاه سنجش قند خون استفاده کنید. دستگاه سنجش قند خون، وسیله ای برای اندازه گیری گلوکز خون است که برای استفاده از آن کافی است با استفاده از سوزن مخصوص به نام سوزن لنست، روی انگشت ضربه بزنید و قطره خون را روی نوار قرار دهید.
مقادیر قند خون برای تشخیص دیابت به شرح زیر است:
- قند خون طبیعی: پایین تر از 140 mg/dL
- پیش دیابت: بین 140 و 199 mg/dL
- دیابت نوع دو یا نوع یک: بیش از 200 mg/dL
تشخیص خانگی دیابت
برای تشخیص دیابت در خانه توصیه می شود به موارد زیر توجه کنید و در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به پزشک مراجعه کنید.
- تغییرات پوستی از جمله هرگونه عفونت، خشکی و خارش پوست
- تغییرات هورمونی مثل افزایش گرسنگی، عادت ماهیانه نامنظم یا عقب افتاده
- کاهش وزن ناخواسته
- علائم آسیب عصبی از جمله گزگز و بی حسی دست و پا
سخن پایانی
اگرچه تشخیص دیابت بدون آزمایش نمی تواند مورد اطمینان باشد، بیماری دیابت نشانه هایی دارد که با شناختن آنها می توان به بالا بودن قند خون پی برد. افراد مبتلا به دیابت نوع یک و نوع اغلب علائم یکسانی را تجربه می کنند. برخی از نشانه ها شامل درد، گزگز و بی حسی دست و پا، عطش، تکرر ادرار، افزایش گرسنگی و احساس ضعف می شوند.
در موارد شدیدتر، عوارضی از جمله زخم ها و عفونت های مکرر، مشکلات بینایی، پوستی و کلیوی بروز می کنند. برای تحت نظر داشتن و کنترل قند خون مراجعه به پزشک و انجام آزمایش به طور منظم، ضروری است.
سوالات متداول
آیا دیابت باعث چاقی می شود؟
کودکان و نوجوانان مبتلا به دیابت نوع یک بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به چاقی قرار دارند. چاقی در دیابت نوع دو معمولا از علل بیماری است و نه عوارض آن.
آیا دیابت باعث ریزش مو می شود؟
ریزش مو از علائم دیابت نوع یک و نوع دو است. از علل ریزش مو در دیابت می توان به خونرسانی ضعیف، اختلال خودایمنی و بر هم خوردن تعادل هورمون ها اشاره کرد.
منابع: