تنبلی تخمدان یک بیماری هورمونی است که شاید بارها اسم آن را شنیده باشید. آیا می‌دانید علت این بیماری و علائم آن چیست؟ برای تنبلی تخمدان چه بخوریم و تاثیر رژیم غذایی در کنترل بیماری چقدر است؟
در این مقاله با تنبلی تخمدان، از علائم تا درمان آشنا خواهید شد.
تنبلی تخمدان
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک، نوعی مشکل هورمونی است که در سال های باروری زنان اتفاق می‌افتد. این بیماری زمانی به وجود می‌آید که کیسه های کوچک پر از مایع یا همان کیست، روی قسمت بیرونی تخمدان ایجاد می‌شوند.
همچنین تخمدان ها بیشتر از حد معمول هورمون های مردانه یا آندروژن تولید می‌کنند. عدم تعادل هورمونی باعث می‌شود تا تخمک گذاری انجام نشود یا تخمک ها به اندازه کافی رشد نکنند.
عدم تخمک گذاری باعث ایجاد تغییر در سطح هورمون های استروژن و پروژسترون می‌شود. به همین علت مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک، قاعدگی های نامنظم یا عدم قاعدگی را تجربه می‌کنند.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک گاهی در اولین چرخه قاعدگی بروز پیدا می‌کنند؛ اما گاهی اوقات فرد تا زمانی که با مشکل عدم بارداری مواجه می‌شود، از وجود آن بی خبر است.
شایع ترین علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک این موارد هستند:
قاعدگی نامنظم
عدم تخمک گذاری مانع از ریزش دیواره رحم در هر ماه می‌شود بنابراین کسانی که تنبلی تخمدان دارند با عدم قاعدگی یا تاخیر و بی نظمی در آن روبه رو هستند.
خونریزی شدید
از آنجایی که طول دوره های قاعدگی بیشتر از حد معمول است، دیواره رحم ضخیم تر می‌شود و خونریزی قاعدگی شدیدتر از حد معمول خواهد بود.
رشد موهای زائد
بیشتر از ۷۰ درصد زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک با رشد بیش از حد موهای زائد روی صورت و بدن مواجه می‌شوند.
آکنه
تولید هورمون های مردانه باعث چربی بیش از حد پوست و ایجاد آکنه می‌شوند. این جوش ها بیشتر روی صورت، سینه و بالای کمر دیده می‌شوند.
افزایش وزن
نزدیک به ۸۰ درصد از مبتلایان به تنبلی تخمدان دارای اضافه وزن و چاقی هستند.
ریزش مو
در سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا موها نازک تر از حد معمول شده و دچار ریزش می‌شوند.
لکه های پوستی
لکه های تیره پوستی روی نقاطی از بدن مثل گردن و کشاله ران به وجود می‌آید.
سردرد
تغییرات هورمونی در بعضی از زنان باعث سردرد می‌شود.
عوارض سندرم تنبلی تخمدان
تغییرات در سطح هورمون های استروژن و پروژسترون و همچنین تولید بیش از حد هورمون آندروژن روی باروری و دیگر جنبه های سلامتی بدن تاثیر می‌گذارد.
از مهم ترین عوارض سندرم تنبلی تخمدان، ناباروری است. برای باردارشدن لازم است تخمک گذاری انجام شود. زنانی که به طور منظم تخمک گذاری ندارند، تعداد مناسب تخمک برای باروری آزاد نکرده و در نتیجه باردار نمی‌شوند.
درصد بالایی از مبتلایان تنبلی تخمدان دچار چاقی و اضافه وزن هستند، که باعث می‌شود دچار قند خون ، فشار خون و کلسترول بالا شوند. در نتیجه خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی، سکته و آپنه خواب افزایش می‌یابد.
ضخیم شدن دیواره رحم به دلیل عدم تخمک گذاری، احتمال ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد. افسردگی هم یکی از عوارض تخمدان پلی کیستیک است؛ تغییرات هورمونی می‌توانند بر احساسات تاثیر بگذارند و باعث افسردگی و اضطراب شوند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان سندرم تخمدان پلی کیستیک را معمولا در صورت مشاهده حداقل دو مورد ازعلائم آن، تشخیص می‌دهند. وجود کیست در تخمدان ها، سطح بالای آندروژن، سیکل های قاعدگی نامنظم. آزمایش خون میزان هورمون ها را مشخص کرده و سونوگرافی وجود هر نوع کیست در تخمدان ها را نشان می‌دهد.
همچنین پزشک از وجود علائمی مثل افزایش وزن، آکنه و موهای زائد نیز سوال می‌کند.
برای درمان تنبلی تخمدان چی بخوریم؟
برای افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، تغییرات سبک زندگی، رژیم غذایی و ورزش می‌تواند در بهبود علائم موثر باشد. همچنین این افراد بیشتر در معرض چاقی، التهابات و سندرم متابولیک هستند و داشتن رژیم غذایی سالم بسیار مهم است.
برای درمان تنبلی تخمدان چی بخوریم؟ درمان اصلی تنبلی تخمدان مدیریت علایم و کاهش عوارض ییماری ست. برای این کار بعضی از مواد غذایی می‌توانند مفید باشند:
غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین بخورید؛ شاخص گلیسمی نشان می‌دهد که یک غذا با چه سرعتی به قند تبدیل می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند که غذاهایی که شاخص گلیسمی پایین تر دارند در کاهش مقاومت به انسولین، کاهش کلسترول خون و کاهش وزن موثر است. میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و آجیل نمونه ای از این مواد غذایی هستند.
فیبر بیشتری مصرف کنید؛ فیبر موجود در غذا در قند خون را به آرامی افزایش داده و در نتیجه مدت طولانی تری احساس سیری می‌کنید. این کار به کاهش وزن کمک زیادی می‌کند.
جودوسر، برنج قهوه ای، نان سبوس دار و سبزیجات غیر نشاسته ای مثل کلم بروکلی و هویج از جمله مواد غذایی با فیبر بالا هستند. آب بیشتری بنوشید؛ مبتلایان به تنبلی تخمدان باید روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب و نوسیدنی های غیر کافئینی مصرف کنند.
به جای خوردن سه وعده غذایی بزرگ، پنج یا شش وعده کوچک مصرف کنید. این کار از پرخوری و افزایش وزن جلوگیری می‌کند. سعی کنید در این وعده ها بیشتر از سبزیجات و پروتئین های بدون چربی استفاده کنید.
رژیم غذایی سندروم تخمدان پلی کیستیک
رژیم غذایی سندروم تخمدان پلی کیستیک باید یک رژیم متعادل و مغذی باشد تا بتواند در مدیریت علائم موثر باشد.
در ادامه مفید ترین مواد غذایی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک را می‌بینید:
میوه ها و سبزیجات
میوه ها و سبزیجات سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی هستند. این مواد غذایی در سلامت کلی بدن و کاهش خطر ابتلا به بیماری هایی نظیر دیابت و بیماری قلبی تاثیرات مثبتی دارند. همچنین در حفظ وزن متناسب در مبتلایان به تنبلی تخمدان موثر هستند.
پروتئین بدون چربی
تنظیم قند خون در افرادی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند، اهمیت زیادی دارد. مصرف پروتیین های بدون چربی مثل ماهی، مرغ و تخم مرغ به جای کربوهیدرات ها، در کاهش قند خون موثر است.
حبوبات
حبوبات مثل نخود، عدس و لوبیا، پروتئین های گیاهی کم چرب و با فیبر بالا هستند که ازافزایش قند خون، فشار خون و کلسترول جلوگیری می‌کنند. در نتیجه از مواد غذایی مفید برای تنبلی تخمدان هستند.
غلات کامل
غلات کامل را به جای غلات تصفیه شده مصرف کنید. این غلات سرشار از فیبر هستند و با کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن مرتبط هستند مثل کینوا، جو دوسر و برنج قهوه ای .
چربی های سالم
اگرچه مصرف غذاهای دارای چربی های اشباع باعث افزایش وزن و تحریک سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌شود اما چربی های سالم و غیراشباع فواید زیادی برای کاهش التهابات بدن و سلامت قلب و عروق دارند. آجیل، آووکادو، روغن زیتون و ماهی سرشار از چربی های مفید و امگا۳ هستند.
سویا
سویا و محصولات تهیه شده از آن، سرشار از پروتئین های گیاهی و فیبر هستند. یک مطالعه در این زمینه نشان می‌دهد که گنجاندن سویا در رژیم غرایی تنبلی تخمدان باعث کاهش وزن، کاهش سطح آندروژن و کاهش مقاومت به انسولین شده است.
ادویه ها
ادویه هایی مثل دارچین و زردچوبه در کاهش التهاب بدن و کاهش قند خون موثرند. استفاده از این ادویه ها در وعده های غذایی می‌تواند در کنترل علائم تنبلی تخمدان مفید باشد.
برای درمان تنبلی تخمدان چه غذایی بخوریم؟
مصرف غذاهای مناسب کیست تخمدان باعث کاهش وزن، بهبود متابولیسم انسولین، کاهش سطح آندروژن، کاهش کلسترول و بهبود قاعدگی می‌شود.
اما برای تنبلی تخمدان چه غذایی بخوریم؟
- انواع ماهی مثل سالمون، به صورت پخته یا بخارپز
- روغن زیتون به جای کره
- لوبیا و حبوبات دیگر به عنوان جایگزین گوشت
- انواع سبزیجات برگ دار مثل اسفناج، کاهو، کلم پیچ، کلم بروکلی، گل کلم، قارچ، کرفس، رازیانه، فلفل و گوجه فرنگی
- غلات کامل از جمله جودوسر، پاستای سبوس دار، جو، برنج قهوه ای و انواع نان های سبوس دار
- انواع مختلف میوه ها
- آب بیشتر و نوشیدنی های بدون قند.
برای درمان تنبلی تخمدان چه غذاهایی نخوریم؟
همانطور که بعضی از مواد غذایی برای تنبلی تخمدان مفید هستند، باید بدانیم برای درمان تنبلی تخمدان چه غذاهایی نخوریم. افراد مبتلا به تنبلی تخمدان باید از مواد غذایی که التهاب را افزایش می‌دهند، دوری کنند.
- انواع غذاهای سرخ شده مثل سیب زمینی سرخ شده، مرغ یا ماهی سرخ شده
- چربی های اشباع شده مثل کره یا مارگارین
- گوشت قرمز مثل همبرگر، استیک، هات داگ و دیگر محصولات فرآوری شده
- انواع تنقلات فرآوری شده مثل کیک، کلوچه و آبنبات
- برنج سفید
- پیتزا و پاستا
- آرد تصفیه شده و نان سفید
- نوشیدنی های ورزشی
- نوشیدنی الکلی
لبنیات و تخمدان پلی کیستیک
در تصورات عامیانه، لبنیات برای افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، مضر است. آیا بین لبنیات و تخمدان پلی کیستیک رابطه ای وجود دارد؟
در این رابطه مطالعات کمی انجام شده و نتایجی به دست آمده است. یکی از این تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف شیر و ابتلا به تخمدان پلی کیستیک مرتبط هستند.
بنابراین توصیه می‌شود، که افرادی که درگیر تنبلی تخمدان هستند، مصرف لبنیات را کاهش دهند. این کار در کاهش وزن، بهبود سطح انسولین و سطح تستوسترون موثر است. به علاوه گاهی لبنیات باعث تشدید برخی از علائم تنبلی تخمدان می‌شوند.
به طور مثال مصرف لبنیات پرچرب باعث افزایش بروز آکنه می‌شود. احتمال ابتلا به مشکلات تیروئید در مبتلایان به تخمدان پلی کیستیک بیشتر است و لبنیات ممکن است باعث کاهش عملکرد صحیح تیرویید شوند.
همچنین بسیاری از افراد به ترکیبات موجود در لبنیات حساسیت دارند که منجر به مشکلات گوارشی می‌شود و احتمال آن در افراد دارای تنبلی تخمدان بیشتر است.
با این حال نمی‌توان برای همه افراد درگیر سندرم تخمدان پلی کیستیک لبنیات را حذف کرد. به همین دلیل بهترین راه ارزیابی این موضوع حذف موقت لبنیات و بررسی علائم بیماری است.
برای تنبلی تخمدان چه قرصی بخوریم؟
با اینکه رژیم غذایی مناسب و ورزش و کاهش وزن در بهبود علایم تنبلی تخمدان موثر هستند اما گاهی لازم است از درمان های دارویی نیز استفاده شود. در پاسخ به این سوال که برای تنبلی تخمدان چه قرصی بخوریم باید گفت که این داروها را تنها پزشک می‌تواند تجویز کند و باید تحت نظر او مصرف شود.
رایج ترین داروهایی که در درمان تخمدان پلی کیستیک استفاده می‌شوند:
- کلومیفن
- متفورمین
- اسپیرونولاکتون
- سپیروترون کامپاند
این داروها در تعادل هورمونی، کاهش هورمون مردانه و کمک به باروری موثر هستند.
سخن پایانی
تنبلی تخمدان از بیماری هایی ست که می‌توان با داشتن رژیم غذایی سالم به بهبود عوارض آن کمک کرد. آشنایی با اینکه برای تنبلی تخمدان چه بخوریم و چه غذاهایی نخوریم کمک می‌کند تا علائم بیماری را مدیریت کرده و در جهت کاهش آن ها اقدامات لازم را انجام دهید.
سوالات متداول
آیا حذف لبنیات در درمان تنبلی تخمدان موثر است؟
با اینکه نتایج دقیقی از رابطه بین لبنیات و ابتلا به تنبلی تخمدان وجود ندارد اما در بعضی از افراد کاهش مصرف لبنبات در بهبود علائم تخمدان پلی کیستیک موثر است.
در زمان ابتلا به تنبلی تخمدان چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر برای باردار شدن مشکل دارید یا دچار ریزش مو و آکنه شدید هستید باید با پزشک درمیان بگذارید.
آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک مانع بارداری می‌شود؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک چرخه های قاعدگی را نامنظم می‌کند و در نتیجه تخمک گذاری به درستی انجام نمی‌شود. ۸۰ درصد ازمبتلایان با مشکل باروری روبه رو هستند.
کاهش وزن چه تاثیری روی تنبلی تخمدان دارد؟
درصد بالایی از مبتلایان تنبلی تخمدان دچار چاقی و اضافه وزن هستند. کاهش وزن یکی از راه های موثر در بهبود علائم تخمدان پلی کیستیک و کاهش خطر ابتلا به بیماری مزمن مثل دیابت است.
رابطه بین تنبلی تخمدان و مقاومت به انسولین چیست؟
مقاومت به انسولین باعث افزایش سطح گلوکز خون و در نتیجه ترشح بیشتر هورمون انسولین می‌شود. ترشج زیاد انسولین منجر به تولید بیشتر هورمون های مردانه و همچنین مشکل در تخمک گذاری می‌شود.