رژیم غذایی سالم یکی از اجزای اصلی کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت است. مصرف زیاد کربوهیدرات، وعده های غذایی نامنظم و زیاد باعث افزایش سطح گلوکز خون می شوند.
از هر 3 نفر 1 نفر به دیابت مبتلا است. بنابراین حتی اگر دیابت ندارید، آشنایی با آنچه در کنترل دیابت موثر است، می تواند برای کمک به اطرافیان مفید باشد.
پزشکان به افراد دیابتی توصیه می کنند، مراقب مصرف کربوهیدرات ها باشند. میوه های شیرین خشک یکی از مواد غذایی معمول در بین افراد هستند. آن ها حاوی بسیاری از مواد معدنی و ویتامین ها و البته کربوهیدرات ها هستند. خرما یکی از این گزینه هاست که به دلیل کربوهیدرات بالا و طعم شیرین، می تواند باعث ایجاد نگرانی در افراد مبتلا به دیابت شود. زیرا به نظر می رسد ممکن است بر قند خون آن ها تاثیرگذار باشد.
حال سوال این است که آیا افراد دیابتی می توانند خرما بخورند یا خیر؟
خرما
خرما از قدیمی ترین میوه های درختی است که مصرف آن بیش از 6000 سال قدمت دارد. در گذشته این میوه بیشتر در ایران، مصر و تونس و به طور کلی کشورهای خاورمیانه کشت می شد. اما اکنون در ایالات متحده آمریکا نیز پرورش می یابد. ارتفاع درخت خرما تا 40 متر هم می رسد. هر درخت می تواند تا ده ها خوشه خرما داشته باشد. خرما میوه ای گوشتی با طعمی شیرین است و اغلب به صورت خشک مصرف می شود.
بخوانید : انواع خرمای خشک و تازه را بشناسید
شاخص گلیسمی خرما
یکی از فاکتورهایی که برای بررسی مصرف خرما در افراد دیابتی باید مد نظر قرار گیرد، شاخص گلیسمی یا GI است. این شاخص منعکس کننده سرعت تاثیر یک ماده غذایی بر قند خون است.
بر این اساس غذاها به سه دسته تقسیم می شوند:غذاهای با GI بالا، تاثیر بیشتر و سریعتر و غذاهای با GI پایین تاثیرچندانی بر افزایش قند خون ندارند. دسته آخر غذاهایی هستند که GI متوسط دارند و تاثیر متوسطی بر سرعت افزایش قند خون دارند.
غذاهایی که عدد شاخص گلیسمی آن ها زیر 55 باشد، در دسته مواد غذایی با GI پایین طبقه بندی می شوند. مطالعه ای با هدف تعیین شاخص گلیسمی 5 نوع رایج خرما و با آزمایش 50 گرم خرما انجام شد. نتایج نشان داد که آن ها اغلب دارای GI بین 44 و 53 هستند و بسته به نوع خرما این عدد کمی متفاوت است. بنابراین خرما در دسته غذاهای با شاخص گلیسمی پایین طبقه بندی می شود و مصرف متعادل آن ضرری برای افراد دیابتی ندارد.
بخوانید : همه آنچه درباره شاخص گلیسمی (Glycemic Index) باید بدانید
بار گلیسمی خرما و میزان مصرف آن برای افراد دیابتی
مصرف خرما در حد اعتدال به چه معناست؟ برای پاسخ به این سوال از معیار دیگری به نام بار گلیسمی یا GL استفاده می شود. برای محاسبه GL، اندازه وعده غذایی برای محاسبه تاثیرات آن بر قند خون در نظر گرفته می شود.
هر عدد خرمای مجول (Medjool) خشک و بدون هسته با وزن حدود 24 گرم دارای:
66.5 کالری
18 گرم کربوهیدرات
16 گرم قند
1.61 گرم فیبر
دو عدد خرمای خشک دارای 36 گرم کربوهیدرات و بار گلیسمی آن در حدود 18 است. مواد غذایی با GL پایین عددی بین 1 تا 10دارند، بار گلیسمی متوسط عددی بین 11 تا 19 و GL بالا اعداد 20 و بالاتر هستند. خرما از لحاظ بار گلیسمی در دسته متوسط طبقه بندی می شود.
افراد مبتلا به دیابت در هر وعده نباید بیشتر از 1 تا 2 عدد خرما بخورند. مصرف آن همراه با منابع پروتئین مانند آجیل ها با کند شدن روند هضم کربوهیدرات از افزایش قند خون جلوگیری خواهد کرد.
برای مشاهده شاخص گلایسمی و بار گلایسمی انواع مواد غذایی به صفحه ویژه جدول شاخص گلیسمی مراجعه کنید.
فواید خرما برای دیابت
مواد مغذی و ترکیبات گیاهی موجود در خرما ممکن است برای کنترل دیابت و کاهش مقاومت به انسولین مفید باشد. موارد زیر از مزایای خرما برای افراد دیابتی می باشد:
-
فیبر
فیبر موجود در خرما به همراه پروتئین و چربی هضم را کندتر می کند و با کاهش سرعت ورود قند از دستگاه گوارش به جریان خون، در تنظیم قند خون موثر است.
همچنین مطالعات نشان می دهند خطر ابتلا به دیابت در افرادی که فیبر بیشتری در رژیم غذایی خود دارند، کمتر است. علاوه بر این فیبر با کمک به افزایش باکتری های مفید روده، به سلامت کلی فرد کمک می کند.
-
منیزیم
دو عدد خرمای مجول (خرمای درشتی که بافتی نرم و طعمی شیرین دارد) بدون هسته دارای 26 میلی گرم منیزیم است که می تواند 6 درصد از نیاز روزانه یک مرد بالغ و 8 درصد از نیاز روزانه یک زن بالغ را تامین نماید.
مصرف منیزیم هم در کنترل قند خون افراد دیابتی و هم در پیشگیری از دیابت موثر است. تحقیقات نشان می دهند که اغلب افراد مبتلا به دیابت نوع 2، با کمبود منیزیم مواجهند.
علاوه بر این منیزیم به تنظیم فشار خون کمک می کند و افراد دیابتی چون بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون هستند. با مصرف منیزیم این خطر کاهش می یابد.
بخوانید : ارتباط دوسویه منیزم و دیابت
-
پتاسیم
دو عدد خرمای مجول دارای 334 میلی گرم پتاسیم است که حدود 10 درصد از نیاز روزانه یک مرد بالغ و 13 درصد از نیاز روزانه یک زن بالغ را تامین می کند.
تحقیقات نشان می دهند سطوح پایین پتاسیم در افرادی که هیچ مشکل سلامتی ندارند با سطح بالای انسولین و قند یعنی علائم دیابت، مرتبط است.
همچنین پتاسیم در تنظیم فشار خون موثر است.
-
آنتی اکسیدان ها
خرما حاوی پلی فنول است که به عنوان ترکیبات آنتی اکسیدانی قوی در کاهش التهاب مفید می باشند. التهاب می تواند در بروز دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، اختلالات متابولیک مرتبط، مثل چاقی و افزایش فشار خون موثر باشد.
-
فیتواستروژن
فیتواستروژن ها ترکیبات گیاهی هستند که می توانند اثراتی شبیه هورمون استروژن را در بدن ایجاد کنند. خرمای خشک در بین میوه ها، دومین منبع غنی از فیتواستروژن است.
یافته های جدید نشان می دهند مصرف فیتواستروژن ممکن است در بهبود حساسیت به انسولین، کنترل قند خون و کاهش وزن افراد دیابتی موثر باشد. چگونگی تاثیر استروژن های گیاهی خرما بر افراد نیازمند مطالعات بیشتری است.
مخلص کلام; ارتباط مصرف خرما و دیابت
لازم است قبل از مصرف خرما در رژیم غذایی دیابت، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
