کبد چرب گرید 1 خفیف ترین نوع بیماری کبد چرب است که می تواند در صورت درمان نشدن آسیب های جدی به همراه داشته باشد. کبد چرب معمولا به خاطر تغذیه نامناسب و کمبود فعالیت فیزیکی به وجود می آید و در مراحل اولیه، نشانه های واضحی از خود نشان نمی دهد.
از آنجایی که بیشتر افراد دارای کبد چرب گرید 1 از وجود آن اطلاع ندارند ضروری است نشانه های آن را بشناسیم و از عواملی که منجر به ابتلا به این بیماری می شوند آگاه باشیم. در این مقاله در مجله سلامتی من به بررسی نشانه های کبد چرب، راه های پیشگیری و درمان آن می پردازیم.
کبد چرب گرید 1 چیست؟
کبد چرب زمانی ایجاد می شود که چربی بیش از حد در کبد ذخیره شده، در نتیجه فرایند سوخت و ساز بدن با مشکل مواجه می شود. در یک کبد سالم هم مقدار مناسبی از چربی وجود دارد که تجزیه شده و تبدیل به انرژی می شود. اما اگر مقدار چربی از 5 تا 10 درصد وزن کبد بیشتر باشد، این وضعیت به کبد چرب منجر می شود.
در این نوع از کبد چرب، مقدار کمی چربی در کبد ذخیره شده که کمتر از 5 الی 10 درصد از وزن کبد را تشکیل می دهد. اگرچه کبد چرب گرید 1 وضعیت خوش خیم و قابل درمان در نظر گرفته می شود، همچنان خطر پیشرفت و تبدیل آن به سطوح شدیدتر کبد چرب مانند سیروز (کبد چرب گرید4) وجود دارد.
از نشانه های کبد چرب می توان به اضافه وزن، کلسترول و قند خون بالا، و احساس خستگی مفرط اشاره کرد. کبد چرب گرید یک معمولا نشانه های واضحی ندارد و بیشتر افراد به طور اتفاقی آن را در آزمایش های خون تشخیص می دهند. درمان کبد چرب گرید یک شامل تغییرات اساسی در سبک زندگی و تغذیه است که به کاهش وزن منجر می شوند. همچنین کنترل سایر بیماری ها مثل فشار خون بالا و قند خون می تواند در پیشرفت یا جلوگیری از کبد چرب تاثیر گذار باشد.
تشخیص کبد چرب گرید 1
کبد چرب گرید 1 شاید هیچ نشانه ای نداشته باشد، اما همچنان با معاینه های پزشکی استاندارد یا آزمایش های خون قابل شناسایی است. اگر سونوگرافی تشخیصی یا اولتراسوند نتیجه غیرمعمول نشان بدهد، در ادامه تست های بیشتری برای اطمینان از وجود بیماری کبد چرب صورت می گیرد. روش های زیر هم برای تشخیص کبد چرب گرید یک به کار گرفته می شوند.
- تست خون کامل، تست هپاتیت سی (نوعی عفونت که عمدتاً کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد)، تست بیماری سلیاک (ختلال آلرژی و خودایمنی روده باریک با زمینه ژنتیکی)، و آزمایش قند خون ناشتا از آزمایش خون های قابل انجام برای تشخیص کبد چرب هستند.
- اگر نتیجه سایر تست ها منفی باشد، ممکن است بافت برداری یا بیوپسی کبد تجویز شود. در این فرایند، نمونه ای کوچک از بافت کبد توسط یک سوزن برداشته می شود. با انجام آزمایش روی این بافت می توان نشانه های التهاب یا اثر زخم را شناسایی کرد.
باید به یاد داشته باشید که تست بیوپسی مخاطراتی دارد که باعث ایجاد ناراحتی می شود. در طول این جراحی، یک سوزن از بافت شکمی به داخل کبد وارد می شود. با مشورت بیشتر با پزشک معالج می توانید از همه مراحل و ریسک های احتمالی آن آگاهی پیدا کنید. اگرچه معمولا برای تشخیص کبد چرب گرید 1 به آزمایش بافت کبد نیازی نیست و نشانه های آن در آزمایش خون هم قابل تشخیص خواهند بود.
علل ابتلا به کبد چرب گرید 1
ابتلا به کبد چرب گرید 1 با توجه به عواملی مثل تغذیه، ژنتیک و مصارف دارویی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بعضی از این دلایل عبارتند از:
- تغذیه نامناسب : مصرف بیش از حد چربی اشباع شده، قند و کربوهیدرات در تغذیه می تواند باعث ذخیره چربی در کبد شود.
- مقاومت در برابر انسولین : مقاومت در برابر انسولین معمولا با اضافه وزن همراه است و می تواند عامل اصلی ذخیره چربی در کبد باشد. وقتی سلول ها در برابر تاثیر انسولین مقاومت نشان می دهند، کبد هم گلوکز بیشتری تولید می کند و این باعث ذخیره چربی بیشتر می شود.
- کاهش وزن شدید : از رژیم های غذایی ناسالم و تکنیک های کاهش وزن غیرعلمی دوری کنید چرا که این کار می تواند به کبد چرب گرید 1 منجر شود. در عوض از منابع قابل اعتماد و روش های متعادل استفاده کنید.
- سندروم متابولیک : اختلال برخی از بیماری ها از جمله چاقی مفرط، انواع دیابت، فشار خون، و کلسترول بالا می تواند ریسک کبد چرب گرید 1 را افزایش بدهد.
- تریگلیسرید بالا : افزایش تریگلیسیرید خون باعث ذخیره چربی بیشتر در کبد می شود. در واقع تری گلیسرید در کبد تجزیه می شود و در مقدار بالا، از ظرفیت کبد خارج می شود.
- برخی از داروهای مصرفی : بعضی از دارو ها مانند کورتیکواستروئید، انواع شیمی درمانی و برخی از ضدویروس ها می تواند به کبد چرب گرید 1 منجر شود.
- دیابت نوع دو : افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر ابتلای بیشتری قرار دارند.
- عوامل ژنتیکی : ژنتیک هم نقش موثری در ایجاد کبد چرب دارد. برخی افراد به صورت طبیعی بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به کبد چرب گرید 1 قرار دارند، حتی اگر سبک زندگی سالم تری داشته باشند.
نشانه های کبد چرب گرید 1 چیست؟
معمولا کبد چرب بیماری ساکت و بدون نشانه ای است و به همین دلیل تشخیص آن سخت است. به خصوص کبد چرب گرید 1، چرا که چربی ذخیره شده در کبد در حد وخیم نیست. اگر چه در بعضی موارد افراد ممکن است احساس خستگی کنند یا در ناحیه بالا و سمت راست شکم، احساس درد داشته باشند. ناراحتی فیزیکی یکی از نشانه های کبد چرب گرید 1 است که نباید نادیده گرفته شود. کبد چرب درمان نشده می تواند با پیشروی به سیروز کبدی تبدیل شود که شدید ترین بیماری کبد است و با نام کبد چرب گرید 4 شناخته می شود.
از دیگر نشانه های کبد چرب می توان به اضافه وزن بی دلیل اشاره کرد. اصولا کبد چرب با اضافه وزن همراه است و بیشتر افراد مبتلا به کبد چرب گرید 1 با افزایش وزن در این دوران مواجه شوند. همان طور که پیش از این اشاره شد، مقاومت انسولین باعث افزایش قند خون می شود که با نشانه هایی مثل تشنگی زیاد همراه است. باید توجه داشت که افزایش قند خون هم از نشانه های کبد چرب گرید یک است.
به طور کلی کبد چرب با احساس بیماری، ناراحتی، اضطراب و ناآرامی همراه است. حتی اگر این حالت دلیل مشخصی ندارد و به ظاهر عامل ایجاد آن واضح نیست، بهتر است با مشاهده این نشانه ها برای انجام آزمایش های مربوطه اقدام کنید.
مطلب پیشنهادی: کبد چرب گرید 3
آیا کبد چرب گرید 1 قابل پیشگیری است؟
از آنجایی که سبک زندگی تاثیر زیادی در ریسک ابتلا به کبد چرب گرید 1 دارد می تواند از پیشرفت آن هم جلوگیری کند. اگرچه این موضوع همچنان توسط محققان مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد و علت قطعی برای ایجاد آن وجود ندارد.
کاربردی ترین راه برای پیشگیری از کبد چرب گرید1 حفظ وزن مناسب، انجام ورزش روزانه و درمان سایر بیماری های مرتبط مثل فشار خون و قند خون بالا است. با از بین بردن برخی از عوامل کمک کننده به کبد چرب می توان از ایجاد آن پیشگیری، یا از پیشرفت آن جلوگیری کرد. با تغییر سبک زندگی و تغدیه، کبد چرب گرید 1 قابل پیشگیری است.
روش های پیشگیری از کبد چرب گرید 1
تغذیه متعادل و سالمی داشته باشید. یک تغذیه سالم شامل مقدار مناسبی از سبزیجات، میوه ها، پروتئین و چربی های مفید است. مصرف قند، چربی ترانس و اشباع شده و کربوهیدرات را محدود کرده و از ابتلا به کبد چرب گرید 1 پیشگیری کنید.
کنترل وزن و ورزش دائمی از مهم ترین راه های پیشگیری از ابتلا به کبد چرب به شمار می روند. علاوه بر این، درمان قند خون، فشار خون، تری گلیسیرید و کلسترول بالا می تواند ریسک خطرات احتمالی دیگر را هم کاهش دهد.
درمان کبد چرب گرید 1
هنوز دارویی برای درمان مستقیم کبد چرب گرید 1 تولید نشده است. در عوض، متخصصین به کنترل علل ریشه ای بیماری کبد چرب و تغییر عادت های غذایی تاکید می کنند. این تغییرات در سبک زندگی نه تنها در درمان کبد چرب تاثیر دارند بلکه به طور کلی باعث تقویت سیستم ایمنی و سلامت بدن می شوند. در ادامه به برخی از روش های درمان کبد چرب گرید 1 اشاره کرده ایم.
- التهاب و چربی کبد را با کنترل وزن کاهش دهید.
- برای درمان تریگلیسیرید، قند خون و کلسترول بالا از دارو استفاده کنید. عوامل ابتلا به این بیماری ها را از تغذیه خود حذف و از پیشروی آن جلوگیری کنید.
- از مصرف دارو هایی که باعث ابتلا به کبد چرب گرید 1 می شوند خودداری کنید. اگر امکان ترک این داروها وجود ندارد، با مشورت پزشک معالج داروی جایگزین آن را مصرف کنید.
- از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید.
- گاهی در از کار افتادن کبد در بیماری سیروز، پیوند کبد توصیه می شود. درمان هایی مثل درمان شیمیایی غیر مستقیم یا جراحی می تواند از عوارض استئاتوهپاتیت الکلی و غیر الکلی باشد. استئاتوهپاتیت، نوع تهاجمی بیماری کبد چرب است که با التهاب کبد مشخص شده و ممکن است به زخم های پیشرفته و نارسایی کبدی تبدیل شود.
رژیم غذایی برای کبد چرب گرید 1
بسیاری از مواد غذایی موجود در رژیم مدیترانه ای برای کبد چرب مفید هستند. این رژیم در اصل برای کبد چرب طراحی نشده است اما همه مواد غذایی مجاز برای مصرف و همچنین مفید برای کاهش چربی را شامل می شود؛ چربی های سالم، آنتی اکسیدان ها و کربوهیدرات های ترکیبی. برخی از مواد غذایی که باید در وعده های خود استفاده کنید عبارتند از: ماهی و غذاهای دریایی، میوه ها، مغزها، روغن زیتون، سبزیجات و غلات سبوس دار.
سلول ها برای دریافت انرژی به گلوکز نیاز دارند. هورمون انسولین این گلوکز را از طریق غذای مصرفی شما به دست میاورد. افراد مبتلا به کبد چرب گرید1 به شرایطی به نام مقاومت انسولین دچار می شوند. این به آن معنی است که بدن انسولین تولید می کند، اما نمی تواند از آن به درستی استفاده کند به همین گلوکز وارد خون شده، و قند خون بالا می رود.
مصرف برخی چربی ها به اصلاح این فرایند کمک می کند و در نتیجه از انباشته شدن چربی بیشتر در کبد جلوگیری می کنند. توصیه می شود مصرف این چربی ها را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
- چربی های دارای امگا 3 : در ماهی، روغن ماهی، روغن های سبزیجات، مغزها به خصوص گردو، سبزیجات برگ دار و بذر کتان یافت می شود.
- چربی تک اشباع نشده : موجود در منابع گیاهی مثل زیتون، مغز ها و آووکادو
ممنوعیت غذایی کبد چرب گرید 1
چربی های اشباع شده را به کلی از رژیم غذایی خود حذف کنید. این موارد شامل پنیر چربی دار، ماست پرچرب، گوشت قرمز، غذاهای سرخ شده، مواد غذایی شکر دار مثل نوشابه و انواع شیرینی هستند. بسیاری از ممنوعیت های غذایی بیماری دیابت و کبد چرب مشابه هم هستند و درمان هر یک می تواند به کنترل دیگری هم کمک کنند. با حذف این مواد و جایگزین کردن آنها با گزینه سالم تر می توان از پیشرفت بیماری کبد چرب گرید 1 جلوگیری کرد.
مطلب پیشنهادی: کبد چرب گرید 2
سخن پایانی
کبد چرب گرید یک معمولا بیماری بدون نشانه است اما در صورت درمان نشدن به انواع شدیدتری از کبد چرب تبدیل می شود. علل ایجاد این بیماری می تواند ژنتیک یا سبک زندگی از جمله چاقی، کلسترول بالا و کاهش وزن شدید و غیر اصولی باشد. درمان کبد چرب نوع یک شامل دنبال کردن رژیم غذایی سالم و افزایش فعالیت فیزیکی می شود که در دراز مدت نتایجی مثل کاهش وزن را به همراه دارد.
اگر نشانه های کبد چرب گرید 1 را مشاهده کردید لازم است با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش، از شرایط فعلی کبد خود مطلع شوید. در نهایت با تشخیص پزشک معالج، تجویز دارو یا تغییر سبک زندگی برای درمان این بیماری توصیه می شود.
سوالات متداول
آیا می توان بدون مراجعه به پزشک کبد چرب گرید 1 را درمان کرد؟
معمولا تشخیص قطعی کبد چرب گرید 1 بدون انجام تست و آزمایش خون ممکن نیست و بیشتر افراد بعد از انجام این آزمایش ها از شرایط کبد خود مطلع می شوند. در نتیجه می توان گفت با اینکه می توان با اصلاح تغذیه و فعالیت بدنی از پیشرفت آن جلوگیری کرد، اما برای تعیین ریسک موجود در کبد چرب باید به پزشک مراجعه کرد.
تفاوت بین کبد چرب گرید 1 و 2 چیست؟
در کبد چرب گرید 2 غیر الکلی هم مانند کبد چرب گرید 1، چربی بیش از حد ظرفیت در کبد ذخیره می شود. این نوع چربی به شکل قطره در کبد انباشته شده است. کبد چرب گرید 2 هم در مراحل اولیه قابل پیشگیری است اما در صورت درمان نشدن می تواند به بیماری سیروز تبدیل شود. در این صورت پیوند کبد باید انجام بگیرد.
آیا کبد چرب گرید 1 خطرناک است؟
چربی زیاد اشباع شده در کبد می تواند موجب درد، التهاب، ایجاد زخم و در شدیدترین حالت از کار افتادگی کبد شود. شناسایی به موقع کبد چرب و دنبال کردن سبک زندگی سالم از پیشرفت آن جلوگیری می کند. در این مرحله از کبد چرب، وضعیت خطرناکی به وجود نمی آید.
