یکی از نکات رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت، میزان مصرف کربوهیدرات است. چرا کربوهیدرات و دیابت ارتباط تنگاتنگی دارند؟ زیرا از بین درشت مغذی ها، کربوهیدرات ها با تجزیه به قند، بیشترین تاثیر را بر قند خون دارند.
در این راستا برخی رژیم های غذایی وجود دارند که با کاهش مصرف کربوهیدرات، سعی در بهبود شرایط دیابت اعم از کاهش تنش قند خون و بهبود وضعیت سلامت این افراد دارد. در این مقاله به بررسی 3 نوع از رژیم های کم کربوهیدرات و تاثیر آن ها بر دیابت پرداخته ایم.
مطالعات بسیاری نشان می دهند که محدودیت مصرف کربوهیدرات در افراد مبتلا به دیابت در کاهش سطح قند خون موثر است و این نکته تغذیه ای را به این افراد توصیه می کنند.
یکی از رژیم هایی که بر کاهش مصرف کربوهیدرات تمرکز دارد، رژیم های کتوژنیک کم کربوهیدرات هستند. بدن فرد تحت تاثیر این رژیم، حالت کتوز خفیف یا متوسط را تجربه خواهد کرد، حالتی که بدن به جای قند، انرژی خود را بیشتر از کتون ها و چربی تامین می کند.
حالت کتوز زمانی فعال می شود که فرد، مصرف روزانه کربوهیدرات را به کمتر از 50 گرم کاهش دهد. حتی قبل از کشف انسولین، این نوع رژیم های بسیار کم کربوهیدرات، برای افراد دیابتی تجویز می شده است.
تحقیقات نشان می دهند، پیروی از رژیم غذایی که مصرف کربوهیدرات را به 20 تا 50 گرم در روز محدود می کند باعث کاهش قابل ملاحظه ای در سطح قند خون، کاهش وزن و بهبود سلامت قلب و عروق در افراد مبتلا به دیابت می شود. بهبود این علائم حتی در کوتاه مدت هم قابل مشاهده است.
به طور مثال، طی یک مطالعه کوچک 3 ماهه بر روی افرادی که رژیم غذایی کم کربوهیدرات با حداکثر مصرف روزانه 50 گرم کربوهیدرات یا رژیم غذایی کم چربی با کالری محدود داشتند مشخص شد، کاهش مصرف کربوهیدرات به طور متوسط باعث کاهش 0.6 درصدی در هموگلوبینA1c می شود.
همچنین این گروه، کاهش وزن حدود دو برابری نسبت به گروه دارای رژیم کم چربی را تجربه کردند و 44 درصد از افراد این گروه نیز دست کم یکی از داروهای دیابت را قطع کردند. این در حالی است که از گروه کم چربی 11 درصد قطع دارو داشتند.
این شرکت کنندگان به دلیل بهبود کنترل قند خون توانستند انسولین و دیگر داروهای دیابت را کاهش دهند یا حتی قطع نمایند.
پیروی از رژیم هایی که مصرف کربوهیدرات را به 20 تا 50 گرم در روز محدود می کند، علاوه بر کاهش سطح قند خون می تواند خطر ابتلا به دیابت را در افراد مبتلا به پیش دیابت کاهش دهد.
یکی از نگرانی ها در مورد رژیم های کم کربوهیدرات، احتمال ایجاد مشکلات کلیوی با افزایش مصرف پروتئین است، در حالی که مطالعه ای که به مدت یک سال انجام شد نشان داد که این رژیم باعث افزایش خطر بیماری کلیوی نمی شود.
حتی مطالعات نشان دهنده بهبود عملکرد کلیه در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و همچنین بهبود عملکرد طبیعی کلیه یا بیماری خفیف کلیوی در نتیجه رژیم های بسیار کم کربوهیدرات است.
میزان مصرف کربوهیدرات، در بسیاری از رژیم های کم کربوهیدرات به 50 تا 100 گرم (10 تا 20 درصد کالری روزانه) کاهش می یابد.
با وجود این که تحقیقات خیلی کمی درباره محدودیت کربوهیدرات در دیابت نوع 1 وجود دارد ولی همچنان مطالعاتی وجود دارند که تاثیرات مثبت قابل توجهی را نشان می دهند.
هیپوگلیسمی (کاهش بیش از حد قند خون به زیر 60 میلی گرم بر دسی لیتر)، در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به عنوان یکی از بزرگترین نگرانی ها تلقی می شود. در هیپوگلیسمی شخص دچار خواب آلودگی، احساس ضعف یا گرسنگی، سر گیجه، تپش قلب و رنگ پریدگی می شود. ادامه این شرایط حتی باعث بیهوشی و مرگ فرد می شود.
مطالعه کوچکی که در سال 2005 به مدت 12 ماه بر روی گروهی از بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1 انجام شد، نشان داد که کاهش مصرف روزانه کربوهیدرات به کمتر از 90 گرم باعث کاهش 82 درصدی دفعات هیپوگلیسمی یا قند خون پایین نسبت به قبل از شروع رژیم می شود.
مطالعه دیگری که در سال 2012 بر روی گروهی از افراد مبتلا به دیابت نوع 1 انجام شد نشان داد که محدودیت مصرف کربوهیدرات به 70 گرم در روز باعث پایین آمدن سطح هموگلوبینA1c از 7.7 درصد به 6.4 درصد می شود. کاهش 1.3 درصدی به ویژه در افراد مبتلا به دیابت نوع 1، تغییر چشمگیری برای حفظ طی چند سال است. ضمن اینکه هموگلوبینA1c این افراد تا 4 سال ثابت می ماند.
محدودیت مصرف کربوهیدرات در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز می تواند مفید باشد. نتایج بررسی ها نشان می دهد کاهش کربوهیدرات رژیم غذایی تا سقف 26 درصد از کالری روزانه، 32 درصد بیشتر از رژیم غذایی کم چرب، باعث بهبود شرایط دیابت در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می شود. (بهبود فرد با سطح هموگلوبین A1c کمتر از 6.5 مشخص می شود.)
آن دسته از رژیم های غذایی که دارای 130 تا 220 گرم کربوهیدرات روزانه باشد یا 26 تا 44 درصد از کالری روزانه در یک رژیم 2000 کالری را شامل شود، تحت عنوان رژیم غذایی با کربوهیدرات متوسط در نظر گرفته می شود.
بررسی رژیم های کم کربوهیدارت (لوکرب) نشان می دهد این محدوده از کربوهیدرات با تاثیرات مثبت در افراد دیابتی مرتبط است.
مطالعه ای که در سال 2010 با حضور 259 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد نشان داد که پیروی از رژیم مدیترانه ای که 35 درصد یا کمتر از کالری روزانه را از کربوهیدرات شامل می شود، موجب کاهش چشمگیری در سطح هموگلوبین A1c می شود و در یک سال نیز سطح هموگلوبین A1c به طور متوسط 0.2 درصد پایین آمد.