مصرف سیگار از راه های گوناگون سلامتی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. از طرف دیگر دیابت نیز نوعی بیماری جدی است که می تواند عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت بسیاری برای فرد داشته باشد.
اگر تا به امروز سیگار مصرف کرده اید و انگیزه کافی برای ترک سیگار را پیدا نکرده اید، آگاهی از ارتباط سیگار کشیدن و دیابت می تواند اراده ترک آن را در شما قوی تر کند.
اگر به دیابت مبتلا هستید و یا اگر به دنبال کاهش خطر ابتلا به دیابت هستید، ترک سیگار یکی از مهمترین تصمیماتی است که در این زمینه می توانید اتخاذ کنید.
در این مقاله به ارتباط مصرف سیگار و دیابت و نکات ترک سیگار برای کاهش خطرات عوارض دیابت می پردازیم.
آیا مصرف سیگار احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد؟
ثابت شده است که بین مصرف سیگار و ابتلا به دیابت ارتباط وجود دارد و سیگار کشیدن به عنوان یک عامل مستقل برای دیابت معرفی می شود.
مصرف سیگار احتمال مقاومت به انسولین را در فرد افزایش می دهد و در چنین شرایطی بدن نمی تواند از انسولین به درستی استفاده نماید. همان طور که می دانید قند خون برای انتقال به سلول ها به انسولین نیاز دارد.
وقتی مقاومت به انسولین در بدن افزایش یابد، قند خون نمی تواند به سمت سلول ها منتقل شود و در جریان خون تجمع پیدا می کند یعنی سطح قند خون فرد افزایش می یابد. مقاومت به انسولین می تواند زمینه بروز دیابت نوع 2 باشد.
در سال 2008 تحقیقاتی انجام شد که ارتباط مصرف سیگار و ابتلا به دیابت را پررنگ تر کرد. در این مطالعات مشخص شد که مصرف سیگار با افزایش خطر عدم تحمل گلوکز و چاقی شکمی همراه است. هر دو مورد از عوامل خطر ابتلا به دیابت هستند و هر چه عوامل خطر در یک فرد بیشتر باشد، احتمال ابتلا به دیابت افزایش می یابد.
آمارها نشان می دهد افراد سیگاری 30 تا 40 درصد بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.
خطرات مصرف سیگار در افراد دیابتی
مصرف سیگار صرف نظر از نوع دیابت، مدیریت آن را سخت تر می کند و خطر ابتلا به تمام عوارض قند خون بالا را افزایش می دهد. از عوارض مصرف سیگار در افراد دیابتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حمله قلبی: علت اصلی مرگ و میر در دیابت نوع 2 به بیماری قلبی عروقی برمی گردد و شاید به همین دلیل است که برخی مطالعات استعمال دخانیات را با افزایش خطر مرگ زودرس در افراد دیابتی مرتبط دانسته اند.
سیگار و دیابت به عنوان دو عامل خطر برای ابتلا به بیماری های قلبی هستند. ترکیب این دو می تواند خطر حمله قلبی یا سکته را تشدید نماید.
قند خون بالا و مصرف سیگار موجب آسیب به دیواره رگ ها و رسوب چربی بر دیواره آن ها می شود. با باریک شدن رگ ها، جریان خون سخت تر می شود. با بروز چنین مشکلی برای عروق کرونر که وظیفه تغذیه قلب را برعهده دارند، اکسیژن و مواد مغذی کافی به قلب نمی رسد و ممکن است شخص دچار حمله قلبی و حتی مرگ شود.
- سکته مغزی: سیگار کشیدن یکی از مهم ترین عوامل خطر برای بروز سکته مغزی است و احتمال سکته مغزی را دو برابر می کند. استعمال دخانیات با افزایش فشار خون، کاهش اکسیژن در خون، افزایش سطح کلسترول بد و کاهش سطح کلسترول خوب و افزایش احتمال لخته شدن خون، موجب سکته مغزی در فرد می شود.
افزایش سطح قند خون در دیابت نیز دارای چنین اثراتی است. بنابراین هر دو عامل سیگار و دیابت شانس سکته مغزی را در فرد دیابتی بالا می برد.
- نوروپاتی دیابتی: مصرف سیگار در افراد دیابتی موجب ایجاد و تشدید نوروپاتی دیابتی یا آسیب عصبی ناشی از دیابت می شود. از عوارض نوروپاتی دیابتی می توان به آسیب های مفصلی، اختلال در عملکرد جنسی، عوارض ادراری مانند عدم کنترل ادرار، تغییر در فشار خون و قطع عضو اشاره کرد.
- نفروپاتی دیابتی: بیماری کلیوی با منشا دیابت که با کاهش عملکرد کلیه و در نهایت نارسایی کلیه ها همراه است.
- بیماری های چشمی: همزمان شدن مصرف سیگار و دیابت خطر رتینوپاتی و از دست دادن بینایی را افزایش می دهد.
- عفونت: وقتی فردی مبتلا به دیابت است، در معرض خطر انواع عفونت هاست. مصرف سیگار نیز احتمال انواع عفونت ها مثل عفونت های تنفسی را بالا می برد. بنابراین طبیعی است که ترکیب سیگار کشیدن و دیابت فرد را در معرض عفونت های مختلف قرار دهد.
نکات ترک سیگار در افراد دیابتی
سیگار کشیدن و دیابت در ترکیب با هم خطر عوارض کوتاه مدت و بلند مدت را افزایش می دهد و ترک آن نقش مهمی در بهبود سطح سلامت و کاهش خطرات هر دو مورد دارد. افراد دیابتی باید در مورد انتخاب بهترین روش ترک سیگار با پزشک متخصص در ارتباط باشند. در کل این افراد برای ترک سیگار باید موارد زیر را مورد توجه قرار دهند:
- پرخوری نکنید: مصرف سیگار اشتها را سرکوب می کند و ترک آن در افراد دیابتی می تواند موجب پرخوری و افزایش وزن شود. افزایش وزن و چاقی عوارض دیابت را تشدید می کند و این افراد برای جلوگیری از پرخوری باید رژیم غذایی خود را مورد توجه قرار دهند.
- تسلیم نشوید: ممکن است فرد در راه ترک سیگار بارها احساس ناامیدی کند و شروع به مصرف دوباره نماید. سعی کنید روند ترک سیگار را در کمترین زمان انجام دهید تا استرس ترک سیگار و احتمال شکست کاهش یابد.
- عادت جدید و سالم جایگزین کنید: فرد دیابتی که سیگار را ترک می کند، ممکن است فکر کند که سیگار تنها لذت او بوده یا وقتی به برخی کارها فکر می کند هوس دوباره برای مصرف سیگار را داشته باشد. عادت های جدید می تواند در این زمینه مفید باشد. به طور مثال به جای این که صبح خود را با یک سیگار شروع کنید می توانید پیاده روی را امتحان کنید.
به این ترتیب نه تنها خطر عوارض سیگار و دیابت همزمان را کاهش می دهید، بلکه با فعالیت بدنی مناسب به بهبود حساسیت به انسولین و مدیریت سطح قند خون نیز کمک می نمایید.
- از یک روانشناس مشاوره بگیرید: افراد به دلایل مختلف سیگار می کشند، صحبت با یک روانشناس کمک می کند تا ضمن کشف علت مصرف سیگار، چالش های عاطفی ناشی از ترک سیگار نیز کمتر شود.
- برای استفاده از داروهای کمکی و جایگزین های نیکوتین با پزشک خود در ارتباط باشید: وارنیکلین نوعی داروی کمکی برای ترک سیگار است که می تواند حس لذت مصرف سیگار را از بین ببرد و فرد دیگر تمایلی به مصرف سیگار نداشته باشد. البته افراد دیابتی برای مصرف وارنیکلین و عدم تداخل با داروهای دیابتی باید با پزشک خود مشورت کنند.
درمان های جایگزین نیکوتین، فرآورده هایی نیکوتین داری هستند که با هدف کاهش میل فرد به نیکوتین و تسکین علائم ترک سیگار مصرف می شوند. دیابتی ها برای استفاده از این نوع درمان نیز باید با پزشک خود مشورت کنند.
- با همدیگر ترک کنید: اگر به غیر از شما یکی دیگر از اعضای خانواده هم سیگار می کشد، خطرات سیگار و دیابت با استمشام دود سیگار چند برابر افزایش می یابد. حال شما می توانید برای کمک به سلامت خودتان و آن شخص و تشویق یکدیگر برای ترک سیگار، همزمان این کار را انجام دهید.