قند خون یکی از مهم ترین شاخص های سلامت فرد است که باید مورد توجه باشد. داشتن قند خون نرمال برای حفظ سلامتی بدن ضروری است. اما سطح طبیعی و نرمال قند خون چقدر است؟ برای پاسخ این سوال، بااین مقاله همراه باشید.
قند خون چیست؟
زمانی که غذا می‌خوریم، کربوهیدرات ها به شکل قابل استفاده ای از انرژی، یعنی گلوکز تجزیه می‌شوند. گلوکز همان قند است که وارد جریان خون می‌شود. سپس به کمک هورمونی به نام انسولین به سلول های بدن منتقل می‌شود. این فرآیند باعث کاهش مقدار گلوکز یا قند موجود در خون می‌شود.
تا زمانی که این فرآیند به شکل منظم انجام شود، اندام ها و عضلات بدن به مقدار لازم انرژی موردنیازشان را دریافت می‌کنند. همچنین باعث می‌شود قند اضافه و بیش از حد در جریان خون باقی نماند.
میزان قند خون نرمال
میزان قند خون نرمال یکی از نشانه های سلامت بدن است و دانستن محدوده طبیعی آن در سنین مختلف ضروری است. عواملی مثل سن، شرایط سلامتی و همچنین سبک زندگی روی مقدار قند خون موثر هستند.
میزان قند خون شما در طول روز و در حین فعالیت های مختلف مثل غذا خوردن، خابیدن و ورزش در حال نوسان است. علاوه بر این ها، هورمون ها و استرس هم روی مقدار قند خون تاثیر می‌گذارند. سطح قند خون بالاتر یا پایین تر از حد نرمال پیامدهای زیادی برای سلامتی دارد.
میزان قند خون نرمال ناشتا باید بین ۷۰ تا ۹۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. همچنین مقدار قند خون دو ساعت بعد از صرف غذا باید حدود ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. این مقادیر میزان قند خون نرمال هستند که با توجه به سن و بعضی بیماری ها یا نوع سبک زندگی ممکن است تغییر کنند.
دیابت و قند خون
دیابت یک بیماری متابولیک است که باعث افزایش قند خون می‌شود. اگر بدن به اندازه کافی هورمون انسولین تولید نکند و یا نتواند به شکل موثر از این انسولین استفاده کند، سطح گلوکز در خون افزایش می‌یابد. قند خون افزایش یافته در اثر دیابت اگر درمان و کنترل نشود منجر به آسیب چشم ها، کلیه، اعصاب و سایر اندام ها می‌شود.
دیابت چند نوع دارد:
- دیابت نوع ۱: این نوع از دیابت یکی از انواع بیماری های خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول های پانکراس که محل اصلی ساختن انسولین است، حمله کرده و آن ها را از بین می‌برد.
- دیابت نوع ۲: در این نوع از دیابت که بسیار شایع است، بدن نسبت به انسولین مقاوم شده و در نتیجه قند در خون تجمع پیدا می‌کند.
- دیابت بارداری: دیابت بارداری منجر به افزایش قند خون می‌شود. علت آن هم ترشح هورمون های مسدود کننده انسولین از جفت است.
زمانی که فردی مبتلا به دیابت است، باید تلاش کند تا قند خون را در یک محدوده معین نگه دارد.
جدول قند خون نرمال در سنین مختلف
همان طور که گفتیم مقدار قند خون به عواملی مثل سن بستگی دارد. در ادامه جدول قند خون نرمال در سنین مختلف را می‌بینید.
جدول قند خون بزرگسالان
مقدار قند خون زمان ناشتا و زمانی که غذا می‌خورید متفاوت است. قند خون ناشتا را بعد از ۸ ساعت غذا نخوردن اندازه می‌گیرند که معمولا قبل از صبحانه است. مقدار این قند خون نشان می‌دهد که قند خون در محدوده نرمال، پیش از دیابت یا دیابت قرار دارد.
جدول قند خون ناشتا بزرگسالان را در ادامه می‌بینید.
همچنین مقدار قند خون نرمال زمان غیرناشتا در بزرگسالان به این ترتیب است:
مطلب پیشنهادی: جدول قند خون افراد دیابتی
قند خون خطرناک چند است؟
قند خون خطرناک چند است؟ وقتی سطح قند خون از مقدار نرمال بیشتر یا کم تر شود خطرناک بوده و منجر به بروز مشکلاتی می‌شود.
قند خون پایین یا هیپوگلیسمی زمانی ایجاد می‌شود که گلوکز موجود در خون کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. این کاهش قند خون وقتی خطرناک می‌شود که به کمتر از ۵۴ برسد. در این مواقع معمولا فرد از هوش می‌رود یا به اصطلاح غش می‌کند.
هیپوگلیسمی بیشتر در مبتلایان به دیابت نوع ۱ اتفاق می‌افتد و باید درمان شود. به همان اندازه که قند خون پایین خطرناک است، قند خون بالا یا هیپرگلیسمی هم مشکل ساز است. زمانی که قند خون به بالاتر ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر برسد و درمان نشود، منجر به کتواسیدوز یا کمای دیابتی می‌شود.
مطلب پیشنهادی: قوی ترین پایین آورنده قند خون
قند خون پایین
زمانی که سطح گلوکز خون به کمتر از حد سالم برسد، فرد دچار هیپوگلیسمی یا قند خون پایین می‌شود. علائم قند خون پایین مثل تعریق، سرگیجه، گرسنگی، اضطراب و عصبی بودن به سرعت ظاهر می‌شوند. بهتر است در این زمان سریعا با پزشک صحبت کنید.
عواملی که باعث پایین آمدن قند خون می‌شوند این موارد هستند:
- نخوردن یک یا چند وعده غذایی
- کاهش کربوهیدرات مصرفی نسبت به قبل
- مصرف الکل
- مصرف بیش از حد انسولین یا دیگر داروهای مربوط به دیابت
- افزایش فعالیت بدنی
- مصرف بعضی از داروها
عوارض پایین آمدن قند خون
قند خون پایین بر قسمت های مختلف بدن تاثیر می‌گذارد. افت شدید سطح گلوکز خون می‌تواند باعث تشنج، بیهوشی و حتی کما شود بنابراین قند خون پایین موضوعی جدی است. افت قند خون ممکن است در هر زمان و مکانی اتفاق بیافتد، بنابراین لازم است به صورت منظم سطح قند خون آزمایش شود.
قند خون بالا
قند خون بالا یا هیپرگلیسمی نشان می‌دهد که سطح گلوکز خون بیش از حد بالا رفته است. عوامل مختلفی باعث بالا رفتن قند خون می‌شوند از جمله:
- دیابت
- مصرف بیش ازحد کربوهیدرات ها
- کاهش فعالیت های بدنی
- کم آبی بدن
- عوارض جانبی برخی از داروها
- بیماری و درد طولانی مدت یا کوتاه مدت
- استرس
علائمی مثل احساس تشنگی، خستگی و ضعف، عفونت مکرر، کاهش وزن، تکرر ادرار و تاری دید نشان می‌دهند که قند خون بالا رفته است.
مطلب پیشنهادی: مهمترین علائم دیابت
عوارض قند خون بالا
مقادیر بالای قند خون در کوتاه مدت منجر به عوارضی همچون خستگی، تاری دید، افزایش تشنگی و تکرر ادرار می‌شود. همچنین باعث کم آبی، خشکی و خارش پوست و عفونت نیز می‌شود. قند خون بالا اگر کنترل نشود در دراز مدت می‌تواند آسیب هایی جدی برای بدن به دنبال داشته باشد.
- مشکلات حافظه
- تاری دید و دیگر مشکلات بینایی
- بیماری های لثه
- حمله قبلی و سکته
- بیماری کلیوی
- آسیب عصبی و بی حسی در پاها که منجر به زخم و عفونت های جدی می‌شوذ.
قند در آزمایش خون
میزان قند در آزمایش خون نشان می‌دهد که قند خون فرد نرمال است یا خیر. آزمایش قند خون با چند روش انجام می‌شود:
گلوکومتر
این دستگاه سطح گلوکز موجود در نمونه خون را اندازه می‌گیرد. این روش ساده ترین روش آزمایش قند خون است که در منزل توسط خود شخص قابل انجام است. یک قطره خون از نوک انگشت روی یک نوار تست گرفته شده و در دستگاه گلوکومتر قرار می‌گیرد. نتیجه بعد از چند ثانیه روی صفحه نمایشگر دستگاه نشان داده می‌شود.
آزمایش A1C
این آزمایش مقدار قند خون را در سه ماه گذشته نشان می‌دهد. اپراتور آزمایشگاه نمونه کوچکی از خون را می‌گیرد و آزمایش می‌کند.
گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG)
این آزمایش که اغلب صبح انجام می‌شود، سطح گلوکز خون را بعد از حداقل ۸ ساعت ناشتا بودن اندازه می‌گیرد. قبل از انجام این آزمایش باید ۸ ساعت از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. البته خوردن آب مشکلی ندارد.
تست تحمل گلوکز خوراکی(OGTT)
این آزمایش قند خون برای تشخیص و غربالگری دیابت بارداری انجام می‌شود.برای انجام این آزمایش، مادر باردار باید حدود ۱۰ ساعت ناشتا باشد. ابتدا یک نمونه خون گرفته می‌شود و بعد از آن گلوکز مایع را می‌نوشد. بعد از ۳۰، ۶۰ و ۹۰ دقیقه مجددا نمونه خون گرفته می‌شود تا نشان دهد بدن به گلوکز چه واکنشی نشان می‌دهد.
این آزمایش انواع مختلفی دارد که در مقدار گلوکز و فواصل آزمایش متفاوت هستند.
جواب آزمایش قند خون نرمال
جواب آزمایش قند خون نرمال معمولا به این صورت است: اگر آزمایش را صبح و به صورت ناشتا انجام داده اید مقدار قند خون شما باید در حدود ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. اگر دیابت دارید این مقدار تا ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر است.
اگر آزمایش را یک ساعت بعد از خوردن غذا انجام دادید مقدار قند خون نرمال حدود ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر است. این مقدار دو ساعت بعد از غذا به عدد ۱۲۰ می‌رسد.
قند خون نرمال بعد از غذا
همان طور که قبلا هم گفته شد، مقدار قند خون در طول روز و در موقعیت های مختلف تغییر می‌کند. مقدار قند خون نرمال بعد از غذا بالا می‌رود. این مقدار یک ساعت بعد از غذا حدود ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر است. پس از گذشت دو ساعت قند خون دوباره پایین آمده و معمولا عددی در حدود ۱۲۰ است.
قند خون نرمال برای افراد مسن
افراد مسن و سالمندان همیشه بیشتر از سایر گروه های سنی در معرض خطر ابتلا به بیماری های مختلف هستند. به همین دلیل کنترل فشارخون و قند خون و بررسی از نظر ابتلا به مشکلات قلبی و دیگر بیماری ها اهمیت زیادی دارد.
قند خون نرمال برای افراد مسن اغلب محدوده ای بین ۸۰ تا ۱۷۰ میلی گرم در دسی لیتر است. این مقدار ممکن است با توجه به بیماری هایی که فرد مسن درگیر آن است و یا مصرف داروهای خاص، متغیر باشد.
سبک زندگی ناسالم، پرخوری بیش از حد و عادات غذایی ناسالم می‌تواند بر مقدار قند خون نرمال سالمندان تاثیرات منفی داشته باشد.
میزان قند خون نرمال در کودکان سالم
قند خون کودکان هم مانند بزرگسالان ممکن است نرمال یا بیشتر و کم تر از حد نرمال باشد. در کودکانی که دیابت دارند این مقدار متفاوت است. میزان قند خون نرمال در کودکان سالم قبل از صبحانه بین ۷۰ تا ۱۲۰ و یک تا دو ساعت بعد از غذا ۱۴۰ است. مقدار قند خون در کودکان دیابتی بین ۸۰ تا ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر است.
سخن پایانی
قند خون یکی از عوامل مهم و موثر در عملکرد بدن است. به همین علت، داشتن قند خون نرمال برای حفظ سلامتی بدن ضروری است. قند خون کنترل نشده به ویژه در مبتلایان به دیابت، باعث عوارضی جدی می‌شود بنابراین نظارت بر آن و عمل کردن به توصیه ها به داشتن زندگی سالم کمک زیادی می‌کند.
سوالات متداول
میزان قند خون نرمال در سن ۴۰ سالگی چقدر باید باشد؟
میزان قند خون نرمال در سن ۴۰ سالگی، محدوده ۷۰ تا ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر است.
قند خون نرمال در سن 50 سالگی چند است؟
کنترل مقدار قند خون در سنین بالای ۵۰ سال از اهمیت بیشتری برخوردار است. قند خون نرمال در سن ۵۰ سالگی بین ۸۰ تا ۱۷۰ میلی گرم در دسی لیتر می‌باشد
چه زمانی باید قند خون را اندازه گرفت؟
مبتلایان به دیابت باید هرروز و یا چند بار در روز قند خون را با دستگاه قندسنج اندازه بگیرند. دیگر افراد هم همراه چکاپ های ماهانه و یا در صورت مشاهده علائم بالا یا پایین بپدن قند خون، آزمایش قند خون را انجام دهند.
چه زمانی درباره قند خون با پزشک صحبت کنیم؟
اگر احساس میکنید علائم جدیدی دارید با قند خون مرتبط است حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا از نظر ابتلا به دیابت یا پیش دیابت بررسی شوید.
