وجود چربی ذخیره بیش از حد در کبد باعث به وجود آمدن بیماری کبد چرب می شود. بیماری کبد چرب در کارکرد کبد اختلال ایجاد می کند و با نشانه هایی مثل درد شکم، کاهش وزن و ضعف همراه است. کبد چرب در زنان علل مختلفی از جمله چاقی دارد.
در این مقاله با علل و علائم کبد چرب در زنان آشنا می شوید.
بیماری کبد چرب
بیماری کبد چرب در بیشتر موارد به دلیل چاقی و رژیم غذایی نامناسب به وجود میاید. این بیماری دارای گریدهای (سطوح) مختلف است و در صورتی که تحت نظارت و کنترل قرار نگیرد، عوارض شدیدتری برای سلامتی دارد. در مراحل اولیه کبد چرب، مقدار چربی و التهاب در کبد در حداقل است.
استئاتوهپاتیت (NAFLD) کبد به وضعیتی گفته می شود که در آن سلول های کبد آسیب جدی دیده اند و التهاب کبد افزایش پیدا کرده است. پیشرفت کبد چرب امکان عوارضی مثل از کارافتادگی و سرطان کبد را افزایش می دهد.
بیماری کبد چرب در زنان
بیماری کبد چرب در مردان بیشتر از زنان پیش از یائسگی، یا در سنین زیر 50 سال است. اگرچه احتمال ابتلا به کبد چرب در زنان به خصوص در دوران پس از یائسگی افزایش میابد. زنان در دوران منوپوز یا پساقاعدگی در معرض ابتلا به کبد چرب قرار دارند.
ریسک این بیماری در سنین 60 الی 70 سال به اوج خود می رسد و پس از آن کاهش پیدا می کند. بالا رفتن ریسک کبد چرب غیر الکلی در زنان در این دوران به دلیل کاهش هورمون استروژن است. این هورمون تقسیم چربی احشایی در بدن را تنظیم می کند و کنترل دیس لیپیدمی را به عهده دارد.
دیس لپیدمی به معنی وجود اختلال در سوخت و ساز چربی ها است و باعث افزایش کلسترول و تری گلیسیرید خون می شود.
علل کبد چرب در زنان
چاقی علت اصلی کبد چرب به شمار می رود. سایر شرایط و بیماری ها مثل یائسگی و افزایش سن، ریسک ابتلا به کبد چرب در زنان را افزایش می دهند.
رایج ترین علل کبد چرب در زنان عبارتند از چاقی و اضافه وزن، دیابت نوع 2، بیماری هایی که انسولین را تحت تاثیر قرار می دهند، مقاومت انسولین، تنبلی تخمدان، کم کاری تیروئید، فشار خون بالا، کلسترول بالا، سندروم متابولیک، سن بالای 50 سال، مصرف الکل یا استعمال دخانیات.
علائم کبد چرب در زنان
بیماری کبد چرب در بیشتر موارد بدون علائم به وجود میاید. برخی افراد حتی با پیشرفت بیماری، نشانه های آن را تجربه نمی کنند. اگرچه بیماری کبد چرب باعث بزرگ شدن اندازه کبد می شود. التهاب کبد در قسمت بالا و سمت راست شکم ایجاد درد و ناراحتی می کند. وجود برآمدگی و انقباض این قسمت از شکم می تواند از علائم کبد چرب در زنان باشد.
علائم کلی کبد چرب عبارتند از:
- از دست دادن اشتها
- احساس کسالت
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش وزن
- خستگی و ضعف
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- کم خونی
- التهاب شکم و پاها
- ریزش مو
- حساسیت پستان ها
- عوارض پوستی از جمله خارش، آکنه، اگزما و خشکی پوست
کبد چرب و چاقی
احتمال چاقی در زنان در سنین 20 تا 39 سال به 39% ، در سنین 40 تا 59 سال به 43% و در سنین بالای 60 سال به 43% می رسد. اگرچه چاقی به تنهایی نشان دهنده وجود کبد چرب نیست، یکی از عوامل ریسک اصلی این بیماری در زنان به شمار می رود.
چاقی منجر به بروز سندروم متابولیک، دیابت نوع دو، فشار خون بالا و بیماری های قلبی می شود. به همین دلیل چاقی در ذخیره و سوخت و ساز چربی تاثیر تقسیم می گذارد و از نشانه های اصلی کبد چرب در زنان به شمار می رود.
علائم کبد چرب در زنان چاق
داشتن رژیم غذایی پرکالری به مرور زمان باعث افزایش ذخیره چربی در کبد و شکم می شود. در این وضعیت، کبد به درستی چربی را تجزیه و پالایش نمی کند، در نتیجه چربی در کبد انباشته می شود.
چاقی عوارض جانبی دیگری از جمله دیابت نوع دو، تری گلیسیرید و کلسترول بالا به همراه دارد که در پیشرفت بیماری کبد چرب موثر هستند. از علائم کبد چرب در زنان چاق می توان به التهاب شکم، دست و پا، درد در ناحیه سمت راست و بالایی شکم، تجمع مایعات (آسیت) و حالت تهوع اشاره کرد.
کبد چرب در زنان باردار
کبد چرب حاد بارداری (AFLP) نوعی بیماری نادر و جدی است که در بارداری رخ می دهد. کبد چرب بارداری عوارض خطرناکی دارد و می تواند منجر به از کارافتادگی کبد شود. در این شرایط، ذخیره چربی در کبد در دوران بارداری بالا می رود.
در برخی موارد، زایمان زودرس به زنان مبتلا به کبد چرب حاد بارداری توصیه می شود.
علائم کبد چرب در زنان باردار
کبد چرب حاد بارداری معمولا در اواخر سه ماهه سوم بارداری بروز می کند. میانگین زمان تشخیص کبد چرب در بارداری، هفته 36م است. اگرچه این بیماری ممکن است دیرتر یا زودتر به وجود بیاید.
رایج ترین علائم کبد چرب در زنان باردار شامل حالت تهوع و استفراغ، درد شکم (بالا و سمت راست)، خستگی، احساس کسالت کلی، از دست دادن اشتها، عطش شدید، زردی پوست و چشم ها و عدم تمرکز می شود.
علائم کبد چرب در زنان روی پوست
یکی از رایج ترین عوارض و علائم کبد چرب، عارضه های پوستی است. کبد تصفیه و حذف سموم بدن را به عهده دارد و به همین دلیل بیماری کبد چرب روی سلامت پوست تاثیر می گذارد. علائم کبد چرب روی پوست عبارتند از:
خارش پوست
کبد چرب باعث خارش شدید پوست می شود. علت خارش پوست، ترشح صفرای بیش از حد در بدن است. استفاده از صابون های مخصوص پوست حساس و کرم های مرطوب کننده از زخم شدن پوست جلوگیری می کند.
زردی یا یرقان
زردی یکی از علائم رایج کبد چرب روی پوست است. در این وضعیت، رنگ پوست و سفیدی چشم ها به زردی متمایل می شوند. نشانه های زردی ابتدا در پوست صورت و چشم ها، و بعد در کل بدن بروز می کنند. زردی به دلیل وجود بیلی روبین بیش از حد به وجود میاید.
بیلی روبین نوعی رنگدانه زرد و نارنجی رنگ است که در اثر تجزیه سلول های قرمز خون تولید می شود. در اثر اختلال در کارکرد کبد، بیلی روبین بیش از حد نرمال ساخته شده و باعث زردی پوست می شود.
قرمزی پوست
روزاسه نوعی شرایط پوستی است که باعث قرمز شدن یا گرگرفتگی صورت می شود. یکی از نشانه های روزاسه، رگ های کوچک و قرمز هستند که زیر پوست مشخص می شوند. در برخی موارد، برآمدگی های سفید روی پوست ناشی از روزاسه هستند.
اگرچه همه افراد مبتلا به روزاسه دچار کبد چرب نیستند، اما این بیماری یکی از نشانه های رایج کبد چرب است.
تیرگی پوست در چین ها
تیره رنگ شدن چین خوردگی های پوست و گردن یکی از علائم کبد چرب روی پوست است که به علت مقاومت انسولین به وجود میاید. به دلیل افزایش مقاومت به انسولین، ذخیره انسولین از حد طبیعی بالاتر می رود.
یکی از عوارض مقاومت انسولین آکانتوز نیگریکانس نام دارد. این عارضه باعث تیره شدن پوست در چین ها می شود.
آکنه و جوش صورت
در برخی موارد آکنه و برون ریزی جوش ها به دلیل اختلال در کارکرد کبد است. این وضعیت پوستی آکنه روزاسه نام دارد و عوارضی مثل التهاب، قرمزی و جوش صورت دارد. آکنه روزاسه در بزرگسالان رایج است و علت مشخصی ندارد، اما کبد چرب از علل بروز آن محسوب می شود.
پسوریازیس یا اگزما
اگزما و پسوریازیس عوارض پوستی رایجی هستند که باعث به وجود آمدن راش های دردناک و خارش پوست می شوند. در هر دو مورد، کبد چرب از عوامل بیماری پوستی است.
بخوانید : رژیم غذایی پسوریازیس | غذاهای مفید و مضر برای پسوریازیس
چین و چروک
بیماری کبد چرب به طور کلی باعث افزایش سرعت پیری می شود. ضعف عضلات، شل شدن پوست و افزایش چین و چروک در صورت از جمله علائم کبد چرب هستند. در برخی موارد اختلال در گردش خون ناشی از کبد چرب می تواند باعث پف کردگی صورت شود.
سایر عوارض خونرسانی ضعیف، خشکی پوست است.
بخوانید: برای چاقی صورت چه بخوریم؟ + لیست غذاهای چاق کننده صورت
علائم کبد چرب در زنان لاغر
اگرچه 50 تا 90% بیماران مبتلا به کبد چرب، افراد چاق هستند، این بیماری زنان لاغر را هم تحت تاثیر قرار می دهد. در صورتی که چاقی از علل کبد چرب در بیمار نباشد، باید فاکتورهای خون و سندروم متابولیک مورد بررسی قرار بگیرند.
تحقیقات نشان می دهند زنان لاغر مبتلا به کبد چرب، دارای فشار خون، قند خون و تری گلیسیرید بالاتری هستند.
علائم کبد چرب در زنان لاغر عبارتند از:
- زردی پوست
- درد شکم
- ضعف و بی حالی
- کاهش وزن ناگهانی
- از دست دادن اشتها
علائم کبد چرب در زنان در طب سنتی
در طب سنتی، از تغییر طبع به عنوان علت اصلی بیماری کبد چرب یاد می شود. رژیم غذایی و تغذیه ناسالم باعث تغییر مزاج گرم و مرطوب به سرد و خشک می شود. در نتیجه علائم کبد چرب در طب سنتی، نشانه هایی مشترک با مزاج سرد هستند.
علائم خفیف کبد چرب عبارتند از درد ناحیه بالا و سمت راست شکم، خستگی و احساس کسالت.
با پیشرفت بیماری علائم شدیدتری از جمله حالت تهوع و استفراغ، التهاب شکم، زردی پوست، تب و سردرد بروز می کنند. بر اساس طب سنتی، برای درمان کبد باید از مصرف غذاهایی که باعث تغییر طبع گرم و مرطوب کبد می شوند، پرهیز کرد.
علائم خطرناک کبد چرب در زنان
بیماری کبد چرب سطوح مختلفی دارد و علائم آنها با پیشرفت بیماری شدیدتر می شوند. سیروز خطرناک ترین مرحله بیماری کبد چرب است. این بیماری بعد از سال ها التهاب کبدی رخ می دهد که کبد به دلیل زخم (اسکار) آسیب دیده است.
عوارض کبدی در این مرحله دائمی هستند. در این حالت امکان از کار افتادگی و سرطان کبد وجود دارد. علائم خطرناک کبد چرب در زنان عبارتند از:
- زردی (زرد شدن پوست و چشم ها)
- خارش (بدون راش یا جوش)
- تیره شدن ادرار و روشن شدن رنگ مدفوع
- مشکلات گوارشی و هضم
- غده های چربی کوچک و زرد روی پوست و پلک
- کاهش وزن غیرمنتظره
- انسفالوپاتی کبدی (سردرگمی، تغییر حالات، بی قراری)
- اختلال عملکرد (پرش عضله، لرزش، کندی در کنترل عضلات)
- بی نظم شدن چرخه قاعدگی
سخن پایانی
بیماری کبد چرب در زنان در دو دسته کبد چرب الکلی و کبد چرب غیر الکلی قرار می گیرد. چاقی و دیابت نوع ریسک ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را افزایش می دهند. خستگی، از دست دادن اشتها و درد شکم از علائم اولیه کبد چرب هستند.
پیشرفت کبد چرب در زنان با نشانه هایی از جمله عوارض پوستی، اختلال در چرخه قاعدگی و کاهش وزن ناگهانی به همراه دارد.
سوالات متداول
کدام گرید کبد چرب خطرناک است؟
گرید 3 و 4 کبد چرب مراحلی از بیماری کبد چرب هستند که به بافت کبد آسیب جدی وارد شده است. در این وضعیت، زخم بافت کبد جایگزین سلول های سالم می شود و سلول ها توانایی بازسازی را از دست می دهند. معمولا با از کارافتادگی حاد کبدی، پیوند کبد توصیه می شود.
کبد چرب در زنان چه نشانه هایی دارد؟
کبد چرب عوارضی پوستی از جمله زردی پوست، خشکی، راش و آکنه و اگزما دارد. سایر علائم کبد چرب در زنان عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها، زرد شدن پوست و تیره شدن ادرار.
چگونه از پیشرفت کبد چرب جلوگیری کنیم؟
تغذیه سالم، پرهیز از الکل، افزایش تحرک و کاهش وزن از روش های پیشگیری و درمان کبد چرب هستند. برای زنان در دوران یائسگی که به کبد چرب مبتلا هستند، اصلاح رژیم غذایی و درمان علائم سندروم متابولیک (قند خون و کلسترول بالا) بهترین درمان کبد چرب است.