کبد چرب یک بیماری خاموش است که این روزها درباره آن زیاد میشنوید. به همین دلیل شاید بپرسید علت بیماری چیست؟ برای کبد چرب چی خوبه؟ آیا قابل پیشگیری است؟
در این مقاله با کبد چرب، علایم و نشانه ها، درمان و رژیم غذایی مناسب آن آشنا شده و برای این سوالات پاسخ مناسبی دریافت میکنید.
کبد چرب
کبد یکی از اصلی ترین ارگان های بدن است که وظایف زیادی را بر عهده دارد. در حالت عادی و در یک کبد سالم، معمولا چربی وجود ندارد و یا مقدار بسیار کمی دیده میشود. اما زمانی که حدود ۱۰ درصد از وزن کبد را چربی ها احاطه کرده باشند، کبد چرب شده است.
این بیماری باعث آسیب به کبد و مانع از عملکرد صحیح آن میشود. کبد چرب در اکثر مواقع علائمی ندارد اما در صورت پیشرفت میتواند برای سلامتی بسیار مشکل ساز شود. برای درک بهتر این موضوع بهتر است با نقش کبد در بدن بیشتر آشنا شویم.
نقش کبد در بدن
کبد عضو یا اندام بزرگی است که زیر دنده ها و سمت راست شکم قرار گرفته است. تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن بر عهده کبد است که در ادامه مهم ترین شان را نام میبریم.
تصفیه خون
یکی از اصلی ترین وظایف کبد در بدن، تصفیه خون است. همه خونی که در بدن وجود دارد از کبد عبور کرده و کبد سموم، مواد مضر و زائد آن را از بین میبرد.
تولید صفرا
صفرا مایعی است که برای فرآیند جذب و تجزیه چربی ها در روده کوچک ضروری است.
تنظیم انعقاد خون
ویتامینKدر انعقاد خون نقش مهمی دارد و ضروری است. جذب این ویتامین به کمک صفرایی که در کبد تولید شده، انجام میشود.
مطلب پیشنهادی:
حفاظت از بدن در برابر عفونت ها
در فرآیند تصفیه خون، کبد باکتری ها و عوامل بیماری زا را از بین برده و از عفونت ها پیشگیری میکند.
تولید آلبومین
آلبومین یکی از مهم ترین پروتئین های موجود در بدن است که کار حمل مواد مغذی، ویتامین، هورمون و آنزیم ها را در خون انجام میدهد. همچنین از نفوذ مایعات موگود در خون به بافت های بدن جلوگیری میکند.
ذخیره مواد مغذی
کبد مقادیر زیادی از انواع ویتامین ها و مواد معدنی و مغذی را در خود جذب و ذخیره میکند.
پردازش گلوکز
یکی از وظایف مهم کبد ذخیره گلوکز است. کبد گلوکز اضافی خون را خارج کرده و آن را به شکل گلیکوژن ذخیره میکند و در مواقع نیاز دوباره آن را به گلوکز تبدیل میکند.
علائم کبد چرب
در اغلب اوقات کبد چرب علائمی را ایجاد نمیکند، اما بعضی از افراد ممکن است این علائم کبد چرب را تجربه کنند:
- احساس خستگی و بیماری
- درد در قسمت بالای سمت راست شکم
- کاهش وزن بدون علت
کبد چرب زمانی که به مراحل پیشرفته تر برسد علائم بیشتری مثل زردی چشم و پوست، شکم متورم، ادرار تیره، خارش پوست و استفراغ را نشان میدهد. اگر التهاب و چربی کبد از حدی بیشتر شود منجر به عوارض جدی مثل فیبروز و سیروز کبدی میشوند.
در فیبروز کبدی، با اینکه کبد را زخم ها و اسکارها پوشانده اما کبد میتواند فعالیت کند. سیروز کبدی زمانی اتفاق میافتد که کبد قادر به عملکرد طبیعی نیست و نیاز به درمان سریع است.
چه عواملی باعث کبد چرب میشوند؟
کبد چرب به مرور زمان و به دلیل چند عامل مختلف به وجود میآید. دو نوع کبد چرب دو نوع مختلف دارد: کبد چرب الکلی و غیر الکلی
کبد چرب الکلی در اثر مصرف بیش از حد الکل به وجود میآید و شایع ترین عللی که منجر به بروز کبد چرب غیرالکلی میشوند، این عوامل هستند:
- اضافه وزن و چاقی به ویژه چاقی شکمی
- دیابت نوع ۲
- کلسترول بالای خون
- میزان بالای تری گلیسیرید در خون
- کم کاری تیروئید
- مصرف بعضی از داروهای خاص
- مصرف زیاد الکل
در مواردی نادر گاهی بارداری و تخمدان پلی کیستیک در زنان منجر به کبد چرب میشوند.
درمان کبد چرب
برای درمان کبد چرب معمولا داروی خاصی وجود ندارد و بیشتر تغییرات سبک زندگی و تغذیه در درمان آن نقش دارند. اگر کسی مبتلا به کبد چرب غیرالکلی یا متابولیک باشد با رعایت مواردی میتواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
اولین مورد کاهش وزن است؛ داشتن وزن متناسب در پیشگیری از بیماری ها نقش مهمی دارد. رعایت یک رژیم غذایی سالم در کاهش علائم کبد چرب موثر است. در این رژیم غذایی مصرف شکر، قند و چربی های مضر باید محدود شود.
داشتن فعالیت های منظم ورزشی نیز علاوه بر کبد در سلامت کل بدن موثر است. اگر فرد به دیابت یا کلسترول بالای خون مبتلا باشد باید آن ها را کنترل و درمان کند. از مصرف الکل و همچنین داروهایی که روی کبد تاثیر منفی دارند، خودداری شود.
اگر بیماری کبد چرب ناشی از مصرف الکل باشد، تنها حذف الکل به بهبود علائم کمک زیادی میکند در غیر اینصورت عوارض جدی برای فرد به وجود خواهد آمد.
درمان فوری کبد چرب
همان طور که گفتیم برای درمان کبد چرب معمولا داروی خاصی وجود ندارد پس درمان فوری کبد چرب امکان ندارد. بهترین راه درمان، تغییراتی است که باید در زندگی و تغذیه فرد ایجاد شود. به علاوه اگر درگیر بیماری خاصی مثل دیابت باشد، باید آن را کنترل کند تا از آسیب های بعدی جلوگیری کند.
یکی از بهترین راه های کنترل و درمان کبد چرب اصلاح تغذیه است. در ادامه مطلب به این موضوع بیشتر میپردازیم.
برای کبد چرب چی بخوریم؟
برای کبد چرب چی بخوریم؟ اگر رژیم غذایی در درمان کبد چرب موثر است، برای کبد چرب چی خوبه؟
داشتن یک رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی مثل فیبر و پروتئین به حفظ سلامت کبد کمک میکند.
تحقیقات نشان میدهند بسیاری از افراد مبتلا به کبد چرب، رژیم غذایی نامناسبی داشته اند. چه مواد غذایی برای کبد چرب مناسب هستند؟ غذاهای طبیعی و فرآوری نشده مثل کربوهیدرات های پیچیده، مواد غذایی سرشار از فیبر و پروتئین در بهبود کبد چرب موثر هستند.
این مواد غذایی انرژی لازم و پایدار را برای بدن را فراهم میکنند. همچنین چند ماده غذایی موثر وجود دارد که گنجاندن آن ها در رژیم غذایی در درمان کبد چرب مفید است.
- سیر: سیر گیاهی ست که در بسیاری از رژیم های غذایی وجود دارد. بررسی ها نشان میدهند که خواص سیر تاثیر مثبتی روی علائم کبد چرب متابولیک دارد.
- اسید چرب امگا ۳: امگا ۳ در کاهش وزن، کلسترول و چربی کبد تاثیرات زیادی دارد. مواد غذایی مثل انواع ماهی، تخم مرغ، دانه کتان و گردو منبع خوبی از امگا ۳ هستند.
- قهوه: قهوه نوشیدنی رایجی است که برای کبد چرب هم فوایدی دارد. یک آنالیز در سال ۲۰۲۰ نشان داد که مصرف منظم قهوه احتمال بروز فیبروز کبدی را در مبتلایان کبد چرب کاهش میدهد.
( فیبروز کبدی حالتی ست که درآن التهاب طولانی مدت کبد به دلیل تجمع چربی ها، به زخم تبدیل میشود. فیبروز کبدی مشکلی بسیار جدی است و افزایش زخم ها و اسکارها میتواند مانع کارکرد طبیعی کبد شود.)
- کلم بروکلی: سبزیجات از مفید ترین مواد غذایی در رژیم های غذایی هستند. کلم بروکلی باعث کاهش تجمع چربی ها در کبد شده و در پیشگیری از موارد شدیدتر این بیماری موثر است.
- انواع ماهی: ماهی به دلیل داشتن امگا ۳ در کاهش التهاب کبد و تجمع چربی ها بسیار موثر و مفید است.
- چای سبز: چای سبز سرشار از انواع آنتی اکسیدان است که میتوانند برای کبد بسیار مفید باشند.
- گردو: انواع آجیل و به ویژه گردو منبع خوبی از امگا ۳ و چربی های مفید هستند که روی عملکرد کبد تاثیرات مثبتی دارند.
ناشتا برای کبد چرب چی بخوریم؟
حتما شنیده اید که مصرف بعضی از مواد غذایی ناشتا به پاکسازی کبد کمک میکنند. ناشتا برای کبد چرب چی بخوریم؟ یکی از سوالات مهم در بحث رژیم غذایی مناسب کبد چرب است.
در وعده صبحانه میتوانید مواد غذایی مختلفی را قرار دهید تا برای کبد چرب مفید باشند.
- انواع آب مرکبات که سرشار از ویتامین سی هستند.
- سبزیجات مختلف به ویژه انواع کلم مثل کلم بروکلی
- نوشیدن قهوه هم در کاهش وزن موثر است و هم به بهبود کبد چرب کمک میکند.
- روغن زیتون
- چای سبز
توجه داشته باشید که خوردن برخی مواد غذایی به صورت ناشتا موجب مشکلاتی چون زخم معده و مشکلات گوارشی می شود. بنابراین توصیه می شود رژیم های غذایی سالم و سبک زندگی سالم که نتیجه پایدارتری خواهد داشت را انتخاب کنید.
برای کبد چرب چی بخوریم چی نخوریم؟
در بحث رژیم غذایی مناسب، سوال برای کبد چرب چی بخوریم چی نخوریم پیش میآید. در مطالب قبلی، مواد غذایی مناسب برای کبد چرب را نام بردیم. اما چه غذاهایی برای کبد چرب مضر هستند و باعث تشدید آن میشوند؟
مصرف قند و شکر باعث افزایش سطح قند خون و در نتیجه افزایش چربی در کبد میشود. مصرف الکل تاثیرات منفی زیادی روی کبد دارد و منجر به مشکلات متعددی میشود.
غلات تصفیه شده مثل انواع نان سفید، ماکارونی و برنج سفید، مواد مغذی و فیبر خود را از دست داده اند و بهتر است با غلات کامل جایگزین شوند.
غذاهای بسیار چرب، شور و یا سرخ شده به دلیل داشتن کالری بالا باعث افزایش وزن و چاقی شده که از عوامل موثر در بروز کبد چرب است.
مصرف بیش از حد گوشت قرمز باعث افزایش چربی اطراف کبد میشود. استفاده از گوشت های بدون چربی مثل ماهی جایگزین مناسبی برای گوشت قرمز است.
پاکسازی کبد
کبد عضوی از بدن است که ذخیره مواد مغذی و دفع مواد زائد را به عهده دارد. اصل و پایه پاکسازی کبد، داشتن یک زندگی سالم و بدون زیاده روی است. در این بین چند ماده غذایی نیز میتواند کمک کننده باشد.
سبزیجات دارای برگ سبز به دلیل داشتن کلروفیل، سموم را از خون جذب میکنند و همچنین به علت داشتن کالری کم به کاهش وزن هم کمک میکنند. سبزیجات چلیپایی مثل کلم بروکلی و گل کلم در تحریک آنزیم های پاک کننده در بدن موثر بوده و باعث دفع سموم از بدن میشوند.
سیر به عنوان یک ماده غذایی ضد باکتری، آنزیم های کبدی را نیز کنترل میکند که باعث سم زدایی بدن میشوند.
زردچوبه نوعی ادویه است که در ترمیم سلول های کبدی و پاکسازی کبد موثر است. مواد غذایی که نام برده شد زمانی میتوانند برای کبد موثر باشند که اعتدال در مصرف آن ها رعایت شده و زیاده روی نشود.
داروی گیاهی چربی کبد
در درمان کبد چرب معمولا دارویی استفاده نمیشود مگر زمانی که فرد بیماری زمینه ای موثر بر کبد داشته باشد، مثل دیابت یا کلسترول خون.
داروی کبد چرب در واقع اصلاح و بهبود سبک زندگی است. همچنین بعضی از مواد غذایی هم تاثیر مثبت دارند. به علاوه میتوان از داروی گیاهی چربی کبد هم استفاده کرد.
به یاد داشته باشید که این گیاهان داروی تایید شده برای درمان کبد چرب نیستند و ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. اما با مشورت پزشک و به عنوان مکمل در کنار رژیم غذایی، میتوانند کمک کننده باشند.
خارمریم از گیاهانی است که خاصیت سم زدایی داشته و برای بیماری های کبد میتواند مفید باشد. زردچوبه به دلیل داشتن آنتی اکسبدان های فراوان در عملکرد بهتر کبد موثر است.
چای سبز یکی از بهترین نوشیدنی ها برای مبتلایان به کبد چرب است. این چای گیاهی منبع خوبی از آنتی اکسیدان است که برای کبد مفید هستند.
درمان خانگی کبد چرب
درمان خانگی کبد چرب شاید از موثرترین راه های کنترل بیماری باشد.
- کاهش وزن
- فعالیت های منظم بدنی
- نوشیدن قهوه
- افزودن امگا ۳ به رژیم غذایی
- دوری از استرس و تنش
- حذف شکر
- کاهش کلسترول
از درمان های خانگی هستند که به کاهش چربی کبد کمک میکنند.
درمان کبد چرب با طب سنتی
درمان کبد چرب با طب سنتی هم انجام میشود اما زمانی که بیماری خفیف باشد. برای مراحل پیشرفته بیماری باید حتما تحت نظر پزشک قرار گرفت تا از عوارض بسیار جدی آن جلوگیری شود.در طب سنتی معمولا از انواع دمنوش ها و عرقیجات مختلف برای کاهش چربی کبد یا کاهش کلسترول و قند خون استفاده میکنند.
زنجبیل، چای سبز، گل ختمی، خارمریم، زرشک و دارچین بعضی از این گیاهانی هستند که برای کبد چرب در طب سنتی توصیه می شود.
مطلب پیشنهادی:
آشنایی با روش های درمان سریع کبد چرب گرید 3
آبان ۱۱, ۱۴۰۳سخن پایانی
کبد چرب بیماری بدون علامت است که در مراحل پیشرفته عوارض آن قابل مشاهده است، به همین دلیل تشخیص و کنترل به موقع آن اهمیت بالایی دارد. آشنایی با اینکه برای کبد چرب چی خوبه و بایدها و نبایدهای تغذیه ای کبد چرب چیست، در کنترل بهتر بیماری تاثیر زیادی دارد که در این مقاله به آن مفصل پرداخته شد.
سوالات متداول
برای کبد چرب چه چیزهایی نخوریم؟
اگر به کبد چرب مبتلا هستید باید قند، شکر، غذاهای چرب و در کل هر آنچه باعث افزایش قند و چربی در بدن میشوند را محدود کنید.
برای درمان سریع کبد چرب چه کنیم؟
در واقع درمان سریع وجود ندارد اما یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم بسیار کمک کننده هستند.
کبد چرب چه زمانی خطرناک است؟
اگر کبد چرب کنترل نشود در مراحل فیبروز و سبروز کبدی میتواند خطرناک شده و حتی نیاز به پیوند کبد باشد.