عوارض رژیم کتوژنیک چیست؟ زمانی که یک رژیم محبوبیت پیدا می کند، دو سوال مهم پیش می آید فواید و مضررات آن چیست؟ طبیعی است که همه رژیم ها برای تمامی افراد مناسب نیست و رژیم کتوزنیک نیز از این قاعده مستنی نمی باشد. رژیم کتوژنیک علی رغم فوایدی که دارد، می تواند بر سلامتی جسمی و روانی برخی افراد تاثیر منفی داشته باشد.
برخی مضررات رژیم کتوژنیک کوتاه مدت هستند، در حالی که گروهی از آن ها عوارض طولانی مدت و جبران ناپذیر هستند. برای این که بدانید آیا رژیم کتوزنیک برای شما خوب است یا خیر؟ پیشنهاد می کنیم این مقاله از سایت سلامتی من را تا انتها بخوانید.
عوارض رژیم کتوژنیک در شروع رژیم
آنفولانزای کتو یا آنفولانزای کم کربوهیدرات یکی از علائم اولیه ورود به فاز کتو است و نشانه های آن مشابه آنفولانزاست. ممکن است علائم زیر را در شروع رژیم تجربه کنید:
- سردرد
- حالت تهوع
- آبریزش بینی
- گیجی
- خستگی و کوفتگی
- عملکرد ضعیف بدن
- خواب ناآرام و بیخوابی
- هوس مواد قندی
- اسهال
- یبوست
- درد معده
این علائم می تواند فرد را از ادامه مسیر منصرف و دلسرد کند. بهتر است بدانید که این گروه از مضررات رژیم کتوژنیک کوتاه مدت هستند و مشاهده آن ها نشانه صحت مسیر و درستی کارکرد رژیم هستند و طی چند روز تا چند هفته برطرف می شوند.
آنفولانزای کتو در حدود 25 درصد افراد مشاهده می شود و خستگی شایع ترین علامت آن است. این حالت با تغییر ناگهانی در مصرف کربوهیدرات ها رخ می دهد و به دلیل کاهش قند بدن و شروع استفاده از چربی برای سوخت رسانی به آن اتفاق می افتد. برای گذر از این فاز و کاهش علائم باید مایعات و الکترولیت کافی به بدن برسانید، از ورزش شدید خودداری کنید و خواب کافی داشته باشید.
در برخی موارد مصرف مکمل های مرتبط با کتو مانند چای سبز ماتچا، قهوه ارگانیک یا گیاهان سازگار با کتو برای رفع عوارض رژیم کتوژنیک مرتبط با آنفولانزای کتو توصیه می شود. تغذیه صحیح را نیز جدی بگیرید و در نهایت در صورت عدم بهبودی باید با پزشک مشورت کنید.
بخوانید : پاسخ به 12 سوال پرتکرار در رژیم کتوژنیک
عوارض رژیم کتوژنیک در سلامت دستگاه گوارش
یبوست یکی از مضررات رژیم کتوژنیک است که در طی مطالعه طولانی مدت کودکانی که در درمان صرع از این برنامه غذایی پیروی می کردند، مشاهده شد. در واقع محدودیت های موجود در رژیم کتوژنیک سبب می شود، فرد از مصرف بسیاری از منابع غنی فیبر مانند لوبیا، غلات و بسیاری از میوه ها محروم شود. بنابراین میکروبیوم روده می تواند تحت تاثیر قرار گرفته و شخص دچار یبوست شود.
تغییرات نامطلبوب میکروبیوم روده تنها به یبوست ختم نمی شود و فرد از لحاظ عملکرد سیستم ایمنی و حتی سلامت روان نیز دچار مشکلاتی می شود.
کمبود آب در بدن نیز می تواند باعث یبوست در فرد شود. در کل برای جلوگیری از این مشکل گوارشی در رژیم کتوژنیک باید مصرف آب و سبزیجات را افزایش دهید.
اسهال یکی دیگر از عوارض رژیم کتوژنیک است که به ویژه در چند هفته اول ظاهر می شود. افزایش مصرف چربی در این رژیم و مشکل هضم آن در برخی افراد می تواند علت اسهال چرب باشد.
علت دیگر اسهال را می توان در محدودیت تغذیه ای رژیم کتوژنیک جستجو کرد؛ یعنی کاهش مصرف فیبر و غذاهای فرآوری شده کم کربوهیدرات.
بهترین راه حل برای در امان ماندن از اسهال و بسیاری از عوارض رژیم کتوژنیک تغییر تدریجی در کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش مصرف چربی هاست. همچنین غذاهای پرفیبر و کم کربوهیدرات طبیعی مانند آووکادو، بادام، دانه چیا، نارگیل، مارچوبه و سبزیجات غیرنشاسته ای مانند کلم بروکلی و گل کلم مواد غذایی سالمتری هستند، که تغذیه صحیح تری را رقم می زنند.
بخوانید : کدام موادغذایی را برای رفع سریع یبوست بخورید؟
احتمال بازگشت وزن در بلند مدت
یکی از عوارض رژیم کتوژنیک برای افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند، نتیجه سریع این رژیم و عدم توجه به ادامه آن است. همچنین رژیم غذایی کتوژنیک بسیار محدود کننده است و از این رو پیروی از آن در طولانی مدت توصیه نمی شود. در بهترین حالت ممکن کاهش وزن 30 الی 90 روزه با این رژیم و سپس شروع یک رژیم پایدارتر می تواند گزینه مناسبی باشد.
این فرمول کلی از نوسانات وزنی و عادت های تغذیه ای نادرست جلوگیری می کند و کاهش وزن پایدارتری را به دنبال دارد.
عوارض رژیم کتوژنیک بر سلامت قلب
افزایش مصرف چربی و عدم توجه به کیفیت چربی مصرفی در این رژیم، می تواند منجر به کلسترول بالا و افزایش ریسک بیماری قلبی شود. توصیه می شود تمرکز خود را بر مصرف چربی های غیراشباع و گیاهی مانند روغن زیتون، آجیل، دانه ها و آووکادو بگذارید تا از خطرات رژیم کتوژنیک بر قلب در امان باشید.
اگر چه توجه به مصرف چربی های سالم می تواند به عنوان یکی از فواید رژیم کتوژنیک در نظر گرفته شود. اما در صورتی که در معرض بیماری قلبی قرار دارید، باید قبل از تصمیم به شروع رژیم کتوژنیک با پزشک مشورت کنید. زیرا مصرف چربی های اشباع می تواند با افزایش کلسترول و تری گلیسرید همراه باشد و خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
بخوانید : فواید رژیم کتوژنیک; 7 مزیت کتوژنیک در زنان و مردان
کمبود مواد مغذی در رژیم کتوژنیک
یکی از شایع ترین عوارض رژیم کتوژنیک به ویژه برای افرادی که به صورت خود سرانه از آن پیروی می کنند، کمبود ویتامین ها و مواد معدنی در طولانی مدت است. کاهش مصرف غلات کامل، حبوبات و میوه های غنی از مواد مغذی می تواند مقادیر توصیه شده ریزمغذی هایی مانند کلسیم، منیزیم و ویتامین D را تحت تاثیر قرار دهد.
بنابراین به طور ویژه برای افرادی که برای مدیریت کاهش وزن به این رژیم روی می آورند، مصرف مکمل های کلسیم، سدیم، منیزیم، پتاسیم، ویتامین های B، C و E، اسیدهای چرب امگا 3 و فیبر پسیلیوم تحت نظر پزشک توصیه می شود.
عوارض رژیم کتوژنیک در زنان
پیروی از رژیم کتو ممکن است اثرات متفاوتی در زنان داشته باشد. با وجود این که برخی زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک اثرات مثبتی از این رژیم در بهبود علائم مشاهده می کنند. در برخی از آن ها ممکن است موجب قطع قاعدگی، چرخه های نامنظم و خونریزی های شدیدتر شود. البته تغییرات ایجاد شده بیشتر به کاهش وزن سریع مربوط می شود تا ماهیت رژیم کتوژنیک.
در واقع رژیم غذایی کتوژنیک بر هورمون ها تاثیر می گذارد. کاهش کالری دریافتی با افزایش کورتیزول، کاهش پروژسترون، استروژن و تیروئید در نتیجه اختلال در تخمک گذاری و تغییر در قاعدگی را سبب می شود.
علت دیگر پریودهای نامنظم در طی رژیم کتوژنیک کاهش بافت چربی بدن است. بافت چربی محل ذخیره هورمون ها، آلاینده ها، سموم، ویتامین های محلول در چربی و … است. با کاهش وزن ناشی از این برنامه غذایی چربی های بدن آب می شوند و مواد ذخیره شده در آن وارد خون می شود. این فرایند می تواند مضررات رژیم کتوژنیک را در زنان به همراه داشته باشد.
به خاطر داشته باشید که اختلالات طولانی مدت قاعدگی ایجاد شده، می تواند خطر مشکلاتی مانند بیماری های قلبی عروقی، اختلال عملکرد جنسی، افسردگی، اضطراب و از دست رفتن سلامت استخوان ها را افزایش دهد.
اگر در طی رژیم کتوژنیک پریود شما دچار تغییراتی شده است لازم است حتماً با پزشک متخصص زنان در ارتباط باشید.
مسئله مهم دیگری که توجه به عوارض رژیم کتوژنیک را در زنان تحت تاثیر قرار می دهد، بارداری و شیردهی است. ایمنی رژیم کتو در دوران بارداری برای محققان همچنان بی پاسخ است. حساسیت بالای دوران بارداری و اهمیت سلامت مادر و جنین، رعایت محدودیت غذایی بالای رژیم کتو را دشوار می کند.
از طرف دیگر سبک تغذیه ای خاص این رژیم دریافت تمام مواد مغذی را با مشکل مواجه می کند. بنابراین اغلب پزشکان توصیه می کنند در این دوران از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع استفاده شود. این توصیه در دوران شیردهی هم صدق می کند و رژیم کتو نمی تواند نیازهای کودک شیرخوار و مادر را تامین کند.
خطرات رژیم کتوژنیک در افراد دیابتی
اگر چه پیروی از این رژیم ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت سودمند باشد. اما در عین حال عوارض رژیم کتوژنیک می تواند هر دو گروه افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 را تحت تاثیر قرار دهد. رژیم کتو منجر به بهبود سطح قند خون و کاهش سطح انسولین می شود با این حال می تواند خطراتی نیز به همراه داشته باشد.
در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 علائمی مانند گیجی، لرزش، خستگی و تعریق که همگی از نشانه های هیپوگلیسیمی هستند، ممکن است در نتیجه محدودیت های تغذیه ای رژیم های کم کربوهیدرات مثل کتوژنیک مشاهده شود. کما و حتی مرگ نیز نتیجه بی توجهی به هیپوگلیسیمی در این بیماران است. بنابراین این افراد در صورت مصرف انسولین بیش از حد و عدم مصرف کربوهیدرات کافی می توانند در معرض خطر باشند. به طور مشابه در دیابت نوع 2 نیز در صورت مصرف داروهای انسولین نیز چنین علائمی پیش بینی می شود.
افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به یک رژیم غذایی کم چرب و سرشار از کربوهیدرات با غلات کامل نیاز دارند تا از عوارض قند خون در امان باشند. به طور کلی در این بیماران رژیم کتوژنیک ممنوع است. در دیابت نوع 2 نیز اگر چه ممکن است این رژیم به عنوان بخشی از مدیریت دیابت سودمند باشد. اما عوارض رژیم کتوژنیک با توجه به داروی مصرفی باید مورد توجه قرار گیرد.
گرفتگی عضلات در رژیم کتوژنیک
یکی از عوارض رژیم کتوژنیک که به ویژه در هنگام صبح و شب ممکن است با آن مواجه شوید، گرفتگی عضلات خصوصاً عضلات پا است. علت آن می تواند کمبود مواد معدنی مانند منیزیم باشد. برای رفع این حالت افزایش مصرف آب و نمک یددار توصیه می شود.
مضررات رژیم کتوژنیک بر کیسه صفرا
افزایش مصرف چربی ها در رژیم کتوژنیک می تواند موجب تحریک کیسه صفرا شود و در طولانی مدت برای افرادی که مشکلات کیسه صفرا دارند و یا کیسه صفرای خود را با جراحی برداشته اند، خطرساز باشد. در این گروه مشکلاتی مانند نفخ، اختلالات گوارشی و اضافه وزن مشاهده خواهد شد. زیرا بدن بدون کارکرد صحیح کیسه صفرا و در نبود آن قادر به هضم تمام چربی های دریافت شده از رژیم غذایی نمی باشد.
از طرف دیگر یکی از عوارض رژیم کتوژنیک که در افراد سالم مشاهده می شود، افزایش ریسک بروز مشکلات کیسه صفراست.
کاهش استحکام استخوان ها در رژیم کتوژنیک
یکی از خطرناک ترین عوارض رژیم کتوژنیک کاهش سطح کلسیم درون استخوان هاست. این امر بر استحکام آن ها تاثیر منفی می گذارد. رژیم کتوژنیک موجب می شود دفع بی کربنات از بدن افزایش یافته و خون حالت اسیدی پیدا کند. بنابراین استخوان ها شروع به دفع مواد معدنی موجود در خود از جمله کلسیم می کنند. افرادی که از این رژیم پیروی می کنند در معرض خطر شکستگی و آسیب های استخوانی قرار دارند. این خطر در ورزشکاران و زنان یائسه شایع تر است.
از این رو دریافت کافی کلسیم و ویتامین D از طریق مواد غذایی در این رژیم اهمیت بسیاری دارد. علاوه بر این مصرف مکمل های ویتامین های D، مولتی ویتامین و مواد معدنی از جمله کلسیم می تواند نقش پیشگیری کننده داشته باشد.
سخن پایانی
در این مقاله از سایت سلامتی من سعی کردیم با شرح عوارض رژیم کتوژنیک خطرات احتمالی آن را در سلامت جسمی و روانی مورد بررسی قرار دهیم.
علائمی که ممکن است افراد در کوتاه مدت یا بلندمدت به آن ها دچار شوند. تمام مضررات رژیم کتوژنیک اشاره شده ممکن است در همه افراد مشاهده نشود و یا شدت آن ها متفاوت باشد. توصیه اکید در مورد همه رژیم های غذایی، مشاوره با یک متخصص تغذیه برای دریافت بهترین نتیجه از آن هاست.
سوالات متداول
رژیم کتوژنیک برای چه کسانی خطرناک است؟
برای افرادی که دارای مشکل تیروئید، کیسه صفرا، پانکراسو دیابت نوع 1 هستند، ایمن نیست. همچنین زنان باردار و شیرده نیز گروه های مناسبی برای انتخاب این رژیم نیستند. علاوه بر این اشخاصی که مشکلات کبدی، کلیوی و قلبی دارند نیز باید از آن بپرهیزند.
فواید رژیم کتوژنیک چیست؟
عوارض رژیم کتوژنیک برای آگاهی از خطرات احتمالی آن بر سلامتی است و این نمی تواند به معنای عدم مفید بودن رژیم کتوژنیک باشد. گروه های مناسب با کمک این رژیم می توانند از مزایایی مانند کاهش وزن، سلامت قلبی، کنترل برخی سرطان ها، بهبود سندروم تخمدان پلی کیستیک، درمان برخی اختلالات مغزی و بهبود حساسیت به انسولین و کنترل قند خون بهره مند شوند.
آیا رژیم کتوژنیک برای من مناسب است؟
مفید بودن این رژیم برای هر فرد با توجه به سطح سلامت و دوره ای که فرد در گذر از آن است تعیین می شود. این امر نیازمند مراجعه به پزشک و شناسایی فواید و عوارض رژیم کتوژنیک بر فرد است.
منابع :