تشخیص کبد چرب در منزل دشوار و در برخی موارد امکان ناپذیر است. بیماری کبد چرب به بیماری خاموش مشهور است چراکه علائم واضحی ندارد و نمی توان برای تشخیص بیماری به آنها اطمینان کرد.
از این رو بهترین روش تشخیص کبد چرب، انجام آزمایش خون یا آزمایش عملکرد کبد است. با این حال می توان با مشاهده تاثیراتی که کبد چرب روی سلامت فرد می گذارد، به وجود اختلال در کارکرد آن پی برد. در این مقاله به بررسی نشانه هایی که به تشخیص کبد در منزل کمک می کنند، می پردازیم.
کبد چرب چیست؟
کبد ارگان اصلی برای تصفیه غذا و زائدات در بدن است و بالا رفتن میزان چربی در آن به مرور زمان به بیماری کبد چرب منجر می شود. بیماری کبد غیرالکلی در افراد مبتلا به دیابت یا دارای اضافه وزن رایج تر است.
این بیماری اغلب علائم مشخصی ندارد و به همین دلیل تشخیص آن در مراحل اولیه دشوار است، اما عوارض جدی برای سلامت افراد دارد. تغییر دادن رژیم غذایی و افزایش فعالیت فیزیکی، مهم ترین راه های درمان یا جلوگیری از بیماری کبد چرب محسوب می شوند.
کبد چرب چه علائمی دارد؟
بیماری کبد چرب در بیشتر موارد علائم خاصی ندارد. رایج ترین علائم اولیه کبد چرب عبارتند از احساس خستگی و ضعف کلی، درد قسمت بالایی و سمت راست شکم و کاهش وزن. با پیشرفت بیماری و تشدید شدن عوارض، احتمال بروز سایر علائم وجود دارد:
- زردی پوست و چشم ها
- کبودی
- تیره شدن رنگ ادرار
- التهاب شکم
- استفراغ خونی
- خارش پوست
- مدفوع تیره رنگ
چگونه کبد چرب را تشخیص دهیم؟
بیماری کبد چرب نشانه های واضحی ندارد و به همین دلیل برخی افراد به طور اتفاقی با انجام آزمایش های خون برای سایر اهداف، متوجه وجود بیماری کبدی خود می شوند.
برای مثال آزمایش خون برای چکاپ سالیانه با نشان دادن آنزیم های کبدی بالا، به تشخیص بیماری کبد چرب کمک می کند. در نتیجه توصیه می شود از انجام منظم آزمایش خون غافل نشوید. در ادامه به برخی از روش های رایج تشخیص کبد چرب می پردازیم.
آزمایش خون
انواع آزمایش های خون برای تشخیص کبد چرب عبارتند از:
- آزمایش عملکرد کبد و آزمایش آنزیم کبد
- آزمایش هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت A، B و C)
- آزمایش غربالگری بیماری سلیاک
- آزمایش قند خون ناشتا
- پروفایل چربی خون
- آزمایش هموگلوبین A1C
نمونه برداری کبد
نمونه برداری کبد یا بیوپسی کبد (Liver biopsy) زمانی انجام می شود که بیماری کبد چرب غیرالکلی در سایر آزمایش ها تشخیص داده شده باشد. نمونه برداری کبد فرایندی است که در آن بخش کوچکی از بافت کبد با استفاده از یک سوزن برداشته می شود.
این بافت برای مشاهده علائم التهاب و زخم در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد. نمونه برداری کبد بهترین راه تشخیص کبد چرب است و میزان آسیب کبدی را به طور دقیق مشخص می کند.
تشخیص کبد چرب در منزل
بیماری کبد چرب باعث اختلال در کارکرد گوارش، تصفیه مواد غذایی و زائد، به وجود آمدن التهاب و اختلالات پوستی می شود. با مشاهده این علائم، برای تشخیص قطعی بیماری کبد چرب، به انجام آزمایش عملکرد کبد اقدام کنید. در ادامه با روش های تشخیص کبد چرب در منزل آشنا می شوید.
تشخیص کبد چرب از روی زبان
اگرچه در برخی موارد علائم بیماری های کبدی روی زبان مشخص می شوند، نمی توان به طور کامل به این روش اطمینان کرد. تغییر رنگ زبان می تواند علل مختلفی داشته باشد و لزوما اطلاعاتی درباره کبد آشکار نمی کند. با این وجود آسیب های کبدی می توانند باعث تغییر رنگ زبان شوند. برخی از انواع حالت ها در زبان عبارتند از:
- زردی زبان: زرد شدن زبان می تواند نشانه یرقان یا زردی باشد. در این وضعیت، رنگ پوست و چشم ها به زردی تغییر پیدا می کند. در برخی موارد این زردی به دلیل مشکلات کیسه صفرا به وجود می آید.
- شیارهای کنار زبان: علل شیارهای کنار زبان می تواند ناشی از التهاب کبد، بیماری کبد چرب یا دیابت باشد. کناره های زبان در طب سنتی به تنظیم رطوبت بدن مربوط می شوند.
- رنگ آبی، سبز یا بنفش: رنگ های تیره در کناره های زبان می تواند از علائم بیماری های شدیدتر کبدی از جمله سیروز یا سرطان کبد باشد.
- رنگ قرمز: التهاب و قرمز شدن کناره های زبان به دلیل التهاب کبدی، هپاتیت یا فشار خون بالا است.
تشخیص کبد چرب از روی چشم
زرد شدن سفیدی چشم ها در یرقان یکی از علائم کبد چرب به شمار می رود. در بیماری کبد چرب غیرالکلی، عملکرد طبیعی کبد مختل می شود و سلول های کبدی قادر به دریافت کامل بیلی روبین شناور در خون نیستند.
به همین دلیل در متابولیسم بیلی روبین اختلال به وجود می آید. بیلی روبین یکی از مواد زائد تولید شده در بدن است که باید برای دفع به روده منتقل شود. بالا بودن میزان بیلی روبین در بدن باعث زرد شدن پوست و ملتحمه چشم ها می شود.
تشخیص کبد چرب از روی دست
یکی از نشانه هایی که به تشخیص کبد چرب در منزل کمک می کند، وجود التهاب در اندام های بدن است. بیماری کبد چرب باعث احتباس آب در بدن می شود. این احتباس آب با تورم قسمت های مختلف بدن از جمله دست ها همراه است.
با پیشرفت بیماری به سیروز کبدی یا آسیب های غیرقابل جبران، تورم و التهاب شدت می یابد. همچنین التهاب در دست ها می تواند نشان دهنده فشار خون بالا باشد. یکی دیگر از نشانه های بیماری کبد چرب روی دست ها، لکه های قرمز کف دست است. در برخی موارد رگ های خونی ملتهب می شوند و کاملا قابل مشاهده هستند.
تشخیص کبد چرب از روی رگ ها
خال های عنکبوتی، به خصوص صورتی که در تعداد بالا ظاهر شوند، نشانه بیماری کبد چرب است. افراد مبتلا به کبد چرب معمولا دارای چندین خال عنکبوتی هستند.
در خال عنکبوتی، تعدادی از شریان های کوچک زیر پوست برآمده شده اند و دور یک نقطه مرکزی، که از آن انشعاب گرفته اند، قرار دارند. بالا بودن استروژن در بدن یکی از علل بروز خال عنکبوتی است که در بیماری کبد مزمن و دوران بارداری رخ می دهد.
تشخیص کبد چرب از روی پوست
بیماری کبد چرب تاثیرات مختلفی روی پوست می گذارد. در ادامه با نشانه های بیماری کبد چرب روی پوست که می تواند برای تشخیص بیماری مفید باشد، آشنا می شوید.
زردی
آسیب کبدی ناشی از استئاتوهپاتیت غیرالکلی و کبد چرب غیرالکلی می تواند باعث بروز زردی یا یرقان شود. در این وضعیت رنگ پوست و چشم ها به زردی متمایل می شود.
زمانی که کبد عملکرد طبیعی اش را از دست می دهد، ماده زائدی به اسم بیلی روبین در بدن تجمع می یابد. رنگ پوست می تواند به مرور زمان به سبز تغییر پیدا کند. این تغییر رنگ به دلیل پیگمنتی به نام بیلیوردین در صفرا است.
روزاسه
روزاسه نوعی بیماری پوستی رایج است که باعث قرمز شدن گونه ها و بینی می شود. داشتن روزاسه می تواند یکی از نشانه های کبد چرب باشد؛ اما همه افراد مبتلا به روزاسه دارای مشکلات کبدی نیستند. روزاسه نشانه های دیگری از جمله جوش های آکنه مانند، پوست ناهموار و رگ های خونی قابل مشاهده دارد.
خارش پوست
خارش پوست یکی دیگر از علائم کبد چرب است. خارش شدید می تواند منحصر به پوست صورت یا تمام نقاط بدن باشد. در این وضعیت خارش پوست تاثیری در رفع آن ندارد و مرور زمان باعث آسیب به پوست می شود.
درماتیت
سودا یا اگزما که با نام درماتیت هم شناخته می شود، از عوارض کبد چرب به شمار می رود. بیماری مزمن کبدی از جذب کامل مواد آلی مانند زینک جلوگیری می کند و باعث به وجود آمدن کمبود زینک می شود. تحقیقات نشان می دهد کمبود زینک از علل رایج درماتیت است. خشکی پوست، جوش های ریز و خارش، از علائم بیماری درماتیت هستند.
بخوانید : در رژیم غذایی درماتیت سبورئیک چی بخوریم و چی نخوریم؟
تشخیص کبد چرب از روی مدفوع
افزایش تجمع چربی در کبد تاثیرات مختلفی روی گوارش دارد. برای مثال در بیماری کبد چرب پیشرفته، رنگ ادرار و مدفوع تغییر پیدا می کنند. رنگ روشن یا خاکی رنگ بودن مدفوع یکی از نشان های اختلال عملکرد است.
همچنین بیماری های کبدی از جمله سیروز و هپاتیت، باعث کاهش یا حذف نمک های صفرا از بدن می شوند.
نمک های صفرا برای هضم غذا و جذب مواد مغذی از آن ضروری اند. این کاهش نمک صفرا منجر به رنگ زرد مدفوع می شود. از طرف دیگر رنگ تیره ادرار می تواند نشان دهنده افزایش بیلی روبین باشد که به دلیل عدم متابولیسم آن در کبد اتفاق می افتد.
تشخیص کبد چرب از روی ناخن
بیماری کبد چرب غیرالکلی روی رنگ و شکل ناخن ها تاثیر می گذارد. با پیشرفت بیماری و اختلال در کارکرد کبد، رنگ ناخن ها، به خصوص انگشت شست و اشاره، به سفید تغییر می یابد. ناخن چماقی یکی دیگر از تاثیرات کبد چرب روی ناخن ها است. در این وضعیت نوک ناخن ها از حالت طبیعی گردتر می شوند. این حالت به دلیل اکسیژن رسانی ضعیف به وجود می آید.
سخن پایانی
تشخیص کبد چرب در منزل نمی تواند دقیق و قابل اطمینان باشد زیرا علائم بیماری کبد چرب در برخی افراد وجود ندارند یا فقط زمانی بروز می کنند که بیماری پیشرفت چشم گیری کرده باشد. برای اطلاع به موقع از وضعیت کبد و جلوگیری از عوارض بیشتر، توصیه می شود برای انجام آزمایش های مربوطه اقدام کنید. با این وجود بررسی علائم کبد چرب به اطلاع از میزان پیشرفت بیماری و کارکرد کبد کمک می کند.
سوالات متداول
آیا زردی چشم نشانه کبد چرب است؟
زردی چشم یکی از نشانه های کبد چرب و اختلال در کارکرد آن است. در این حالت، فرایند تصفیه مواد زائد در کبد به درستی انجام نمی شود و یرقان یا زردی را به وجود می آورد.